Το τανγκό μπορεί να γεννήθηκε ως κοινωνικός χορός, αλλά με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε και σε θεραπευτικό μέσο. Αποτελέσματα ερευνών έδειξαν ότι το κράτημα του χεριού και το τρυφερό χάδι που αισθάνεται κάποιος, όταν χορεύει τανγκό, ανεβάζει τα επίπεδα της οξιτοκίνης, η οποία συμβάλλει στην ελάττωση της πίεσης του αίματος και τη διαστολή των αρτηριών. Έτσι, δημιουργείται μία θετική διάθεση, που βοηθά στην καταπολέμηση της ανησυχίας και του άγχους.
«Το τανγκό είναι ένας χορός που συνδυάζει το όφελος της σωματικής άσκησης (γυμναστικής), την αίσθηση της αρμονίας με τη μουσική και τις κινήσεις του σώματος. Επίσης, είναι μία δραστηριότητα που φέρνει κοντά δύο ανθρώπους, με μία βαθιά αίσθηση μοιράσματος, αμοιβαιότητας και φροντίδας. Αυτό εξηγεί, γιατί το τανγκό έχει θεωρηθεί ως μία θεραπευτική δραστηριότητα και εξελίχτηκε σε «τανγκο-θεραπεία».
Η «τανγκο-θεραπεία» έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για την αντιμετώπισης της αθηροσκλήρωσης, άλλα και σε παθήσεις, όπως η νόσος Alzheimer, η νόσος του Πάρκινσον, καθώς επίσης σε ψυχικές διαταραχές, όπως φοβίες, κατάθλιψη, άγχος, μέχρι και με ψυχωτικούς ασθενείς κλπ, με κύρια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση την ψυχανάλυση», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αργεντίνα ψυχολόγος, Ρομίνα Τουμίνι, η οποία έχει εκπαιδευτεί στην τανγκο-θεραπεία από τον καθηγητή ψυχιατρικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Ροζάριο της Αργεντινής, Φεδερίκο Τροσέρο, ο οποίος είναι επίσης τανγκο-θεραπευτής και δάσκαλος του τανγκό.
Ο καθηγητής Τροσέρο και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο “Tango terapia” υποστηρίζει ότι, λόγω των χαρακτηριστικών του, το τανγκό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία συμπληρωματική των θεραπειών που εφαρμόζονται για διάφορες ψυχολογικές διαταραχές, όπως η κοινωνική φοβία, η κατάθλιψη ακόμη και η σχιζοφρένεια, ενώ είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχουν τα ζευγάρια στις σχέσεις τους.
Το τανγκό είναι ένας χορός που μπορούν να τον απολαύσουν άνθρωποι κάθε ηλικίας και είναι μια καλή άσκηση, δεδομένου ότι συνεπάγεται τα γνωστά οφέλη του περπατήματος, έναν υψηλό βαθμό συντονισμού, την ισορροπία και τον συγχρονισμό ανάμεσα στο ζεύγος, αλλά και τον συγχρονισμό του ζεύγους με τη μουσική. Γι' αυτόν το λόγο, έχει χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση και βελτίωση της ισορροπίας στα ηλικιωμένα άτομα. Επίσης, έχει εφαρμοστεί ως επιτυχής μορφή θεραπείας στους ασθενείς με Alzheimer, καθώς η προσπάθειά τους να θυμηθούν μια περίπλοκη αλληλουχία βημάτων τούς υποβάλλει σε μια διανοητική άσκηση. Επίσης, έχει χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτική μέθοδος σε ασθενείς με Πάρκινσον, όπου αποδείχτηκε αποτελεσματικότερο από τις κανονικές ασκήσεις που εφαρμόστηκαν από φυσικοθεραπευτές.
Ταγνκό για ασθενείς με Πάρκινσον
Ήδη, στη Θεσσαλονίκη, εφαρμόζεται από τον Σεπτέμβριο του 2009, σε μία ομάδα 60 ατόμων, μία θεραπευτική προσέγγιση, που συνδυάζει τη φυσικοθεραπεία με το αργεντίνικο τανγκό και με τη μέθοδο Feldenkrais, η οποία βασίζεται στην υπόθεση ότι, τα ανθρώπινα όντα έχουν τη δυνατότητα να μετασχηματισθούν και ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από την ηλικία ή την κατάστασή τους, έχουν τη δυνατότητα να μάθουν.
«Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αυτών των ασθενών, από τον Σεπτέμβριο που ξεκίνησε το πρόγραμμα μέχρι σήμερα, είναι εντυπωσιακά όσον αφορά στην εξοικείωσή τους με τα προβλήματα της νόσου. Τα τανγκό τούς βοηθά να απελευθερωθούν, να αποκτήσουν αυτογνωσία και εξοικειωθούν με το πρόβλημά τους», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής εφαρμογών του τμήματος Φυσικοθεραπείας ΑΤΕΙΘ, Στέλιος Ρόσπογλου, υπό την ευθύνη του οποίου εφαρμόζεται το εν λόγω πρόγραμμα.
Πρόγραμμα αυτογνωσίας Ιnner Tango
Τον Σεπτέμβριο του 2009, ξεκίνησε και στην Αθήνα ένα πρόγραμμα αυτογνωσίας, που βασίζεται στη μέθοδο του Inner Tango, η οποία αποτελεί μια προσωπική προσέγγιση της Ρομίνας Τουμίνι στο θεραπευτικό τανγκό.
«Το Inner Tango είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα και ταυτόχρονα μια θεραπευτική τεχνική, που καλλιεργεί την αυτογνωσία και την προσωπική ανάπτυξη. Συνδυάζει στοιχεία από το τανγκό, το bodywork, την προσωποκεντρική και focusing βιωματική ψυχοθεραπεία. Υπό αυτή την έννοια, αποτελεί μία καινοτόμα και ευρύτερη προσέγγιση της «τανγκο-θεραπείας».
Το Inner Tango δρα θεραπευτικά, εμβαθύνοντας στην κατανόηση του σώματος, αναπτύσσοντας μια πιο ισορροπημένη αίσθηση του εαυτού μας και ενώνοντάς μας με τις εσωτερικές μας πηγές δύναμης και θετικής αυτοεκτίμησης. Το Inner Τango, ως βιωματική τεχνική, έχει τρεις λειτουργικές ενότητες: Το διερευνητικό κομμάτι, όπου οι συμμετέχοντες, μόνοι τους και σε ζευγάρια, εκτελούν ασκήσεις με βήματα του τανγκό (που δεν είναι ανάγκη να τα γνωρίζει εκ τον προτέρων ο συμμετέχοντας), το κομμάτι όπου εξετάζονται οι βιωμένες αισθήσεις που προκάλεσαν οι ασκήσεις και το κομμάτι του μοιράσματος, όπου οι συμμετέχοντες ανταλλάζουν τις εμπειρίες τους και ομάδα αλληλεπιδρά με προσωποκεντρικό τρόπο, με τη βοήθεια του συντονιστή, με σκοπό την εμβάθυνση των θεμάτων που αναδύονται και γενικά την προσωπική ανάπτυξη», εξηγεί η Ρομίνα Τουμίνι, η οποία εκτός από ψυχολόγος/ τανγκο-θεραπεύτρια είναι και μια από τις πιο γνωστές δασκάλες του τανγκό στην Ελλάδα.
Διάλεξη και σεμινάριο για την τανγκο-θεραπεία
Οι Έλληνες θα έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για την τανγκο-θεραπεία, σε διάλεξη του Φεδερίκο Τροσέρο, με θέμα «Γιατί το Tango είναι θεραπευτικό», που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στο βιβλιοπωλείο Ιανός στις 27 Μαΐου (22.30). Στην ίδια εκδήλωση να μιλήσει για την τανγκο-θεραπεία στην Ελλάδα η Ρομίνα Τουμίνι.
Εξάλλου, στις 28-30 Μαΐου θα πραγματοποιηθεί, στην Αίγινα, σεμινάριο τανγκο-θεραπείας από τον καθηγητή Τροσέρο και σεμινάριο Inner Tango από τη Ρομίνα Τουμίνι. Τα σεμινάρια αυτά απευθύνονται τόσο σε φυσικοθεραπευτές, ψυχολόγους, ψυχαναλυτές αλλά και σε άτομα που θέλουν να επωφεληθούν από τις θεραπευτικές ιδιότητες του τανγκό, ασχέτως αν ξέρουν να χορεύουν ή όχι.
Apr 29, 2010
Apr 28, 2010
Ποτέ άλλοτε η επιστήμη δεν ήταν τόσο «σέξι»
Ποτέ άλλοτε τα επιστημονικά βιβλία δεν είχαν τόση απήχηση στο κοινό όσο σήμερα. Σπάνια οι επιστημονικές ειδήσεις κατέληγαν στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων και ακόμη πιο σπάνια σχηματίζονταν ουρές σε επιστημονικές εκθέσεις, όπως συνέβη πρόσφατα στη Ρώμη για την έκθεση «Δαρβίνος 1809-2009». «Η επιστήμη είναι σέξι», διαπιστώνει σε ένα σχετικό αφιέρωμα η βρετανική εφημερίδα "Guardian". Και οι λόγοι είναι πολλοί.
Το ενδιαφέρον του κοινού για την επιστήμη δεν είναι καινούργιο. Στις «Φιλοσοφικές επιστολές του» ο Βολτέρος διηγείται τις εντυπώσεις του από την κηδεία με τιμές αρχηγού κράτους που επιφύλαξαν οι Βρετανοί στον Νεύτωνα το 1727. «Θάφτηκε σαν ένας βασιλιάς που είχε κάνει καλό στους υπηκόους του», παρατηρούσε έκπληκτος ο Γάλλος φιλόσοφος, αφού δεν είχε δει ποτέ τη χώρα του να αποχαιρετά με τις ίδιες τιμές τους κορυφαίους της επιστήμονες. Αντίθετα με τις τιμές της Βρετανίας αλλά και την αδιαφορία της Γαλλίας, η Ιταλία ήταν εχθρική απέναντι στις δικές της ιδιοφυΐες. Το 1642, ο Γαλιλαίος θάφτηκε κρυφά στα υπόγεια του καθεδρικού ναού του Τιμίου Σταυρού στη Φλωρεντία για να μην δυσαρεστηθεί ο πάπας που τον είχε υποχρεώσει να αποκηρύξει δημόσια τις θέσεις του. Η Καθολική Εκκλησία χρειάστηκε περισσότερα από 300 χρόνια για να αποκαταστήσει τη μνήμη του.
Θα έπρεπε να έρθει ο 20ός αιώνας για να υποκλιθεί ο πλανήτης στον πρώτο «διεθνή σταρ» της επιστήμης. Το 1919 ο Αλμπερτ Αϊνστάιν γινόταν ένα αναγνωρίσιμο πρόσωπο σε ολόκληρο τον κόσμο, όταν οι εφημερίδες της εποχής αφιέρωσαν τα πρωτοσέλιδά τους στη Θεωρία της Σχετικότητας. Ο Γερμανοεβραίος φυσικός δικαίωσε σύντομα τη φήμη του σταρ με τις αντισυμβατικές πόζες του στον φωτογραφικό φακό και τις πικάντικες δηλώσεις του. «Θα λυπόμουν για τον Θεό γιατί η θεωρία μου είναι απολύτως σωστή», απάντησε σε μια φοιτήτρια που τον ρώτησε τι θα σκεφτόταν εάν ήταν αρνητικά τα αποτελέσματα της έρευνάς του. Στα μέσα του 20ού αιώνα διαδέχθηκε τον Αϊνστάιν ο Τζέιμς Γουότσον, το «τρομερό παιδί» της Βιολογίας που στα 24 του χρόνια χαρτογράφησε με τον συνάδελφό του Φράνσις Κρικ τη δομή του DNA. Σαν ένας γνήσιος «αντιστάρ», ο Γουότσον δεν έδινε συνεντεύξεις και δεν εμφανιζόταν στην τηλεόραση. Αλλά ο «Διπλός Ελικας» έγινε μπεστ σέλερ το 1968.
Προς το τέλος της προηγούμενης χιλιετίας ήταν η ιδιοφυΐα του Ρίτσαρντ Φάινμαν που κατέκτησε την κοινή γνώμη και τα μέσα ενημέρωσης. Ο Τύπος μαγνητίστηκε από την προσωπικότητά του, όταν με αφορμή τη βράβευσή του με το Νόμπελ, ένας δημοσιογράφος του ζήτησε να εξηγήσει σε πέντε λεπτά τι είχε κάνει για να αξίζει το βραβείο. «Νεαρέ μου, εάν μπορούσε να εξηγηθεί σε πέντε λεπτά δεν θα άξιζε το Νόμπελ», ήταν η απάντησή του. Ακολούθησαν το αυτοβιογραφικό «Σίγουρα θα αστειεύεστε, κύριε Φάινμαν» με ανεκδοτολογικές ιστορίες από την επαγγελματική και προσωπική του ζωή και μια «μυθική» εμφάνιση στην τηλεόραση, όπου με ένα κομμάτι λάστιχο κι ένα ποτήρι παγωμένο νερό εξήγησε την έκρηξη του διαστημόπλοιου «Τσάλεντζερ» 73 δευτερόλεπτα μετά την απογείωσή του στις 28 Ιανουαρίου του 1986.
Ο Αϊνστάιν, ο Γουότσον και ο Φράινμαν ήταν μεμονωμένες περιπτώσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει. Η επιστήμη και οι επιστήμονες τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας όλο και περισσότερο και πέρα από τον στενό κύκλο των επιστημονικών επιθεωρήσεων και των συναδέλφων τους. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η είδηση της απόδειξης του Τελευταίου Θεωρήματος του Φερμά από τον Αντριου Ουάιλς κατέληξε στην πρώτη σελίδα των "New York Times". Το 1994, η βράβευση με Νόμπελ του Τζον Νας, του ιδιοφυούς μαθηματικού που πάλευε για χρόνια με τη σχιζοφρένεια, κατέκτησε το ευρύτερο κοινό. Οι ιστορίες των δύο μαθηματικών ενέπνευσαν την τέχνη: Το θέατρο με το «Τελευταίο ταγκό του Φερμά», ένα μιούζικαλ που ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ. Και τον κινηματογράφο με την οσκαρική ταινία «Ένα υπέροχο μυαλό» και πρωταγωνιστή τον Ράσελ Κρόου. Τα μαθηματικά ξαναβρήκαν μια θέση στον κινηματογράφο με τον «Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινκ» και το «Proof», ταινίες που χάρισαν βραβεία Οσκαρ στους δημιουργούς τους και είχαν εξαιρετική πορεία στις αίθουσες.
Σήμερα, βιβλία επιστημόνων όπως του Ρίτσαρντ Ντόνκινς και του Μπράιαν Γκριν γίνονται μπεστ σέλερ, ξεπερνώντας σε πωλήσεις το ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Ο αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ, καθηλωμένος στην αναπηρική καρέκλα από μια σπάνια νευρομυική ασθένεια, απέκτησε παγκόσμια φήμη για τη θεωρία που ανέπτυξε γύρω από τη δημιουργία του σύμπαντος και η περιπέτεια της υγείας του τον περασμένο χρόνο βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων εφημερίδων του κόσμου. Τα τηλεοπτικά δίκτυα παραχωρούν ευχαρίστως τα στούντιό τους στους επιστήμονες και αναλαμβάνουν την παραγωγή πανάκριβων προγραμμάτων, όπως το «Πλανήτης Γη» του Ντέιβιντ Ατένμπορο, με τη βεβαιότητα ότι θα εξασφαλίσουν υψηλή τηλεθέαση.
Εάν η επιστήμη και οι ιδιοφυΐες έγιναν «σέξι», το οφείλουν εν πολλοίς στο Διαδίκτυο και στην ταχύτητα με την οποία μπήκαν οι νέες τεχνολογίες στη ζωή μας. «Μέσα σε λίγες δεκαετίες, οι υπολογιστές και η ψηφιακή επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου ή της κινητής τηλεφωνίας άλλαξαν τόσο πολύ τη ζωή μας, που ήταν αναπόφευκτη μια αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε την επιστημονική κοινότητα», επισημαίνει ο Τιμ Ράντφορντ, αρχισυντάκτης στο επιστημονικό τμήμα της εφημερίδας "Guardian". Ενας άλλος λόγος είναι ότι, χάρη στο Διαδίκτυο, οι επιστημονικές θεωρίες διαδίδονται πολύ πιο γρήγορα και σε ένα πολύ πιο ευρύ περιβάλλον. «Οι επιστήμονες επικοινωνούσαν πάντοτε μεταξύ τους», αναφέρει ο Αλοκ Τζχα, επιστημονικός συντάκτης της βρετανικής εφημερίδας και συγγραφέας πολλών επιστημονικών δοκιμίων. «Σήμερα, όμως, μπορούν να κάνουν διάλογο με οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για το έργο τους χάρη σε ένα κλικ στο ποντίκι του υπολογιστή τους. Υπάρχει μεγαλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών, περισσότερη δημοκρατία και επαφή ιδεών», προσθέτει.
Για τον καθηγητή Φυσικής στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, Μπράιν Κοξ, ένας άλλος λόγος για το αυξημένο ενδιαφέρον προς την επιστήμη βρίσκεται στο μεγαλύτερο επιστημονικό πείραμα στην ιστορία της ανθρωπότητας: την αναπαράσταση του μπιγκ μπανγκ, της μεγάλης έκρηξης, από τον επιταχυντή σωματιδίων του CERN στα σύνορα της Ελβετίας με τη Γαλλία. Πολλά οφείλονται ακόμη στις εκπληκτικές εικόνες που φτάνουν με πανίσχυρα τηλεσκόπια και ρομποτικά διαστημόπλοια από μακρινούς πλανήτες, στα πειράματα με τα βλαστοκύτταρα, στη συνειδητοποίηση ότι χωρίς την επιστήμη είναι αδύνατο να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή. Ολοι αυτοί οι λόγοι συνηγορούν σε ένα γεγονός: Ζούμε τη χρυσή εποχή της επιστήμης.
Το ενδιαφέρον του κοινού για την επιστήμη δεν είναι καινούργιο. Στις «Φιλοσοφικές επιστολές του» ο Βολτέρος διηγείται τις εντυπώσεις του από την κηδεία με τιμές αρχηγού κράτους που επιφύλαξαν οι Βρετανοί στον Νεύτωνα το 1727. «Θάφτηκε σαν ένας βασιλιάς που είχε κάνει καλό στους υπηκόους του», παρατηρούσε έκπληκτος ο Γάλλος φιλόσοφος, αφού δεν είχε δει ποτέ τη χώρα του να αποχαιρετά με τις ίδιες τιμές τους κορυφαίους της επιστήμονες. Αντίθετα με τις τιμές της Βρετανίας αλλά και την αδιαφορία της Γαλλίας, η Ιταλία ήταν εχθρική απέναντι στις δικές της ιδιοφυΐες. Το 1642, ο Γαλιλαίος θάφτηκε κρυφά στα υπόγεια του καθεδρικού ναού του Τιμίου Σταυρού στη Φλωρεντία για να μην δυσαρεστηθεί ο πάπας που τον είχε υποχρεώσει να αποκηρύξει δημόσια τις θέσεις του. Η Καθολική Εκκλησία χρειάστηκε περισσότερα από 300 χρόνια για να αποκαταστήσει τη μνήμη του.
Θα έπρεπε να έρθει ο 20ός αιώνας για να υποκλιθεί ο πλανήτης στον πρώτο «διεθνή σταρ» της επιστήμης. Το 1919 ο Αλμπερτ Αϊνστάιν γινόταν ένα αναγνωρίσιμο πρόσωπο σε ολόκληρο τον κόσμο, όταν οι εφημερίδες της εποχής αφιέρωσαν τα πρωτοσέλιδά τους στη Θεωρία της Σχετικότητας. Ο Γερμανοεβραίος φυσικός δικαίωσε σύντομα τη φήμη του σταρ με τις αντισυμβατικές πόζες του στον φωτογραφικό φακό και τις πικάντικες δηλώσεις του. «Θα λυπόμουν για τον Θεό γιατί η θεωρία μου είναι απολύτως σωστή», απάντησε σε μια φοιτήτρια που τον ρώτησε τι θα σκεφτόταν εάν ήταν αρνητικά τα αποτελέσματα της έρευνάς του. Στα μέσα του 20ού αιώνα διαδέχθηκε τον Αϊνστάιν ο Τζέιμς Γουότσον, το «τρομερό παιδί» της Βιολογίας που στα 24 του χρόνια χαρτογράφησε με τον συνάδελφό του Φράνσις Κρικ τη δομή του DNA. Σαν ένας γνήσιος «αντιστάρ», ο Γουότσον δεν έδινε συνεντεύξεις και δεν εμφανιζόταν στην τηλεόραση. Αλλά ο «Διπλός Ελικας» έγινε μπεστ σέλερ το 1968.
Προς το τέλος της προηγούμενης χιλιετίας ήταν η ιδιοφυΐα του Ρίτσαρντ Φάινμαν που κατέκτησε την κοινή γνώμη και τα μέσα ενημέρωσης. Ο Τύπος μαγνητίστηκε από την προσωπικότητά του, όταν με αφορμή τη βράβευσή του με το Νόμπελ, ένας δημοσιογράφος του ζήτησε να εξηγήσει σε πέντε λεπτά τι είχε κάνει για να αξίζει το βραβείο. «Νεαρέ μου, εάν μπορούσε να εξηγηθεί σε πέντε λεπτά δεν θα άξιζε το Νόμπελ», ήταν η απάντησή του. Ακολούθησαν το αυτοβιογραφικό «Σίγουρα θα αστειεύεστε, κύριε Φάινμαν» με ανεκδοτολογικές ιστορίες από την επαγγελματική και προσωπική του ζωή και μια «μυθική» εμφάνιση στην τηλεόραση, όπου με ένα κομμάτι λάστιχο κι ένα ποτήρι παγωμένο νερό εξήγησε την έκρηξη του διαστημόπλοιου «Τσάλεντζερ» 73 δευτερόλεπτα μετά την απογείωσή του στις 28 Ιανουαρίου του 1986.
Ο Αϊνστάιν, ο Γουότσον και ο Φράινμαν ήταν μεμονωμένες περιπτώσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει. Η επιστήμη και οι επιστήμονες τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας όλο και περισσότερο και πέρα από τον στενό κύκλο των επιστημονικών επιθεωρήσεων και των συναδέλφων τους. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η είδηση της απόδειξης του Τελευταίου Θεωρήματος του Φερμά από τον Αντριου Ουάιλς κατέληξε στην πρώτη σελίδα των "New York Times". Το 1994, η βράβευση με Νόμπελ του Τζον Νας, του ιδιοφυούς μαθηματικού που πάλευε για χρόνια με τη σχιζοφρένεια, κατέκτησε το ευρύτερο κοινό. Οι ιστορίες των δύο μαθηματικών ενέπνευσαν την τέχνη: Το θέατρο με το «Τελευταίο ταγκό του Φερμά», ένα μιούζικαλ που ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ. Και τον κινηματογράφο με την οσκαρική ταινία «Ένα υπέροχο μυαλό» και πρωταγωνιστή τον Ράσελ Κρόου. Τα μαθηματικά ξαναβρήκαν μια θέση στον κινηματογράφο με τον «Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινκ» και το «Proof», ταινίες που χάρισαν βραβεία Οσκαρ στους δημιουργούς τους και είχαν εξαιρετική πορεία στις αίθουσες.
Σήμερα, βιβλία επιστημόνων όπως του Ρίτσαρντ Ντόνκινς και του Μπράιαν Γκριν γίνονται μπεστ σέλερ, ξεπερνώντας σε πωλήσεις το ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Ο αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ, καθηλωμένος στην αναπηρική καρέκλα από μια σπάνια νευρομυική ασθένεια, απέκτησε παγκόσμια φήμη για τη θεωρία που ανέπτυξε γύρω από τη δημιουργία του σύμπαντος και η περιπέτεια της υγείας του τον περασμένο χρόνο βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων εφημερίδων του κόσμου. Τα τηλεοπτικά δίκτυα παραχωρούν ευχαρίστως τα στούντιό τους στους επιστήμονες και αναλαμβάνουν την παραγωγή πανάκριβων προγραμμάτων, όπως το «Πλανήτης Γη» του Ντέιβιντ Ατένμπορο, με τη βεβαιότητα ότι θα εξασφαλίσουν υψηλή τηλεθέαση.
Εάν η επιστήμη και οι ιδιοφυΐες έγιναν «σέξι», το οφείλουν εν πολλοίς στο Διαδίκτυο και στην ταχύτητα με την οποία μπήκαν οι νέες τεχνολογίες στη ζωή μας. «Μέσα σε λίγες δεκαετίες, οι υπολογιστές και η ψηφιακή επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου ή της κινητής τηλεφωνίας άλλαξαν τόσο πολύ τη ζωή μας, που ήταν αναπόφευκτη μια αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε την επιστημονική κοινότητα», επισημαίνει ο Τιμ Ράντφορντ, αρχισυντάκτης στο επιστημονικό τμήμα της εφημερίδας "Guardian". Ενας άλλος λόγος είναι ότι, χάρη στο Διαδίκτυο, οι επιστημονικές θεωρίες διαδίδονται πολύ πιο γρήγορα και σε ένα πολύ πιο ευρύ περιβάλλον. «Οι επιστήμονες επικοινωνούσαν πάντοτε μεταξύ τους», αναφέρει ο Αλοκ Τζχα, επιστημονικός συντάκτης της βρετανικής εφημερίδας και συγγραφέας πολλών επιστημονικών δοκιμίων. «Σήμερα, όμως, μπορούν να κάνουν διάλογο με οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για το έργο τους χάρη σε ένα κλικ στο ποντίκι του υπολογιστή τους. Υπάρχει μεγαλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών, περισσότερη δημοκρατία και επαφή ιδεών», προσθέτει.
Για τον καθηγητή Φυσικής στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, Μπράιν Κοξ, ένας άλλος λόγος για το αυξημένο ενδιαφέρον προς την επιστήμη βρίσκεται στο μεγαλύτερο επιστημονικό πείραμα στην ιστορία της ανθρωπότητας: την αναπαράσταση του μπιγκ μπανγκ, της μεγάλης έκρηξης, από τον επιταχυντή σωματιδίων του CERN στα σύνορα της Ελβετίας με τη Γαλλία. Πολλά οφείλονται ακόμη στις εκπληκτικές εικόνες που φτάνουν με πανίσχυρα τηλεσκόπια και ρομποτικά διαστημόπλοια από μακρινούς πλανήτες, στα πειράματα με τα βλαστοκύτταρα, στη συνειδητοποίηση ότι χωρίς την επιστήμη είναι αδύνατο να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή. Ολοι αυτοί οι λόγοι συνηγορούν σε ένα γεγονός: Ζούμε τη χρυσή εποχή της επιστήμης.
Apr 21, 2010
Αυτοκτονούν τα ζώα; Το ερώτημα διχάζει τους ειδικούς εδώ και αιώνες
Πριν από 40 χρόνια, ο Ρίτσαρντ Ο’ Μπάρι είδε την Κάθι, ένα δελφίνι που συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή της δεκαετίας του 1960 Flipper, να θέτει τέρμα στη ζωή της. Τουλάχιστον έτσι ισχυρίζεται. Αφού τον κοίταξε στα μάτια, βυθίστηκε στο βάθος της μεταλλικής δεξαμενής και σταμάτησε να αναπνέει. Εκείνη τη στιγμή, από εκπαιδευτής δελφινιών, ο Ρίτσαρντ Ο’ Μπάρι μετατράπηκε σε έναν ένθερμο υποστηρικτή των δικαιωμάτων των ζώων. Ο ρόλος του στον «Ορμο», το βραβευμένο με Οσκαρ ντοκιμαντέρ του Ελληνοαμερικανού Λιούις Ψυχογιού που πραγματεύεται τη μαζική σφαγή των δελφινιών στην Ιαπωνία, τον έκανε διάσημο. Μιλώντας στο αμερικανικό περιοδικό Time, ο Ο’ Μπάρι επιμένει στην άποψή του. Υπενθυμίζει ότι τα δελφίνια είναι ζώα με αυτεπίγνωση και υποστηρίζει ότι εάν η ζωή τους γίνει αφόρητη σταματούν να αναπνέουν. Κι αυτό δεν μπορεί παρά να ορισθεί ως αυτοκτονία.
Η άποψη ότι τα ζώα αυτοκτονούν μπορεί να ακούγεται παράλογη. Το ζήτημα, ωστόσο, έχει απασχολήσει από πολύ παλιά τη φιλοσοφία. Ο Αριστοτέλης ανέφερε ότι ένας επιβήτορας είχε πηδήξει στο κενό όταν κατάλαβε ότι είχε συνευρεθεί ερωτικά με τη μητέρα του.
Με το θέμα είχαν ασχοληθεί, επίσης, οι πρωτοχριστιανικοί θεολόγοι και οι ακαδημαϊκοί της βικτοριανής εποχής. «Σήμερα, όταν αναφερόμαστε στην αυτοκτονία των ζώων, είναι ένας τρόπος να εκδηλώσουμε τη συμπόνιά μας στην κακομεταχείριση που υφίστανται και την αιχμαλωσία τους», υποστηρίζει ο Ντάνκαν Ουίλσον, καθηγητής της Ιστορίας της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ στη Βρετανία και συντάκτης μιας μελέτης για τα αυτοκαταστροφικά ζώα, η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο στην βρετανική επιθεώρηση Endeavour.
Αυτό που ισχυρίζεται ο Βρετανός καθηγητής είναι ότι οι διαφορές ιστορικά στον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το θέμα της αυτοκτονίας των ζώων απεικονίζει τις αξιακές αλλαγές γύρω από αυτά. Οι Λατίνοι, για παράδειγμα, θεωρούσαν την αυτοκτονία των ζώων απολύτως φυσιολογική και ένδειξη ανωτερότητας κάποιων ειδών. Ένα ζώο για το οποίο πίστευαν ότι ήταν αυτοκτονικό και το σέβονταν γι’ αυτό το λόγο, ήταν το άλογο. Τον 13ο αιώνα, ο καθολικός θεολόγος και φιλόσοφος Αγιος Θωμάς Ακινάτης υποστήριζε ότι η αυτοκτονία ήταν αμαρτία για τους ανθρώπους και αδιανόητη για τα ζώα. Η θέση του ήταν ότι όλα τα δημιουργήματα του Θεού αγαπούν από τη φύση τους τον εαυτό τους κι εξίσου από τη φύση τους θέλουν να κρατηθούν στη ζωή.
Από τότε και για πολλούς αιώνες η συζήτηση ατόνησε. Τον 19ο αιώνα, ωστόσο, αφού ο Δαρβίνος διατύπωσε τη θεωρία ότι ο άνθρωπος κατάγεται από τα ζώα και όταν αργότερα η χορτοφαγία και τα "πετς" άρχισαν να γίνονται της μόδας, η διαμάχη ήρθε και πάλι στην επιφάνεια. Ο συνήθης ύποπτος αυτή τη φορά ήταν ο σκύλος. Το 1845, η εφημερίδα Ιllustrated London News δημοσίευσε την ιστορία ενός Νιούφαουντλαντ, το οποίο είχε αποπειραθεί πολλές φορές να πνιγεί.
Στη μελέτη του Ντάνκαν Ουίλσον η λίστα μεγαλώνει με την προσθήκη μιας αγριόπαπιας, μιας γάτας, πελεκάνων και σκορπιών. Ο Βρετανός καθηγητής, πάντως, δεν υποστηρίζει σε καμία περίπτωση ότι αυτά τα ζώα είχαν τεχνικά την ικανότητα να θέσουν τέρμα στη ζωή τους.
Καταθέτοντας τη δική του - και πολύ διαφορετική - άποψη για το θέμα, ο Τόμας Τζόινερ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στις ΗΠΑ και συγγραφέας του βιβλίου «Μύθοι γύρω από την αυτοκτονία», επισημαίνει έναν κοινό παρονομαστή στις αυτοκτονικές τάσεις των έμβιων όντων. «Στη φύση φαίνεται ότι υπάρχει το ίδιο είδος υπολογισμού», λέει στο Time. «Ο θάνατός μου αξίζει περισσότερο από τη ζωή μου; Οι αυτοκτονίες όλων των ειδών περιλαμβάνουν αυτόν τον υπολογισμό - από τα βακτήρια έως τα έντομα και από τους ανθρώπους που αυτοκτονούν για διάφορους συμβατικούς λόγους έως τους τρομοκράτες καμικάζι».
Στη συζήτηση αυτή χωρούν πολλές απόψεις. Ο Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Eating Animals», στο οποίο περιγράφει με τον πιο ωμό τρόπο τη διαδρομή ενός ζώου από το εκτροφείο στο σφαγείο και από εκεί στο πιάτο μας, προσεγγίζει το ζήτημα από μια διαφορετική οπτική γωνία. «Πρέπει να εξολοθρεύουμε τις μύγες με τη μυγοσκοτώστρα, αρέσει στα φυτά η κλασική μουσική, αυτοκτονούν οι σκύλοι; Όλα αυτά τα ερωτήματα μπορεί να είναι ενδιαφέροντα, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με το πώς αλληλεπιδρούμε με τα ζώα», δηλώνει.
Ο Αμερικανός συγγραφέας είδε πρόσφατα τον «Ορμο» του Λιούις Ψυχογιού. Πιστεύει ότι οι αναφορές του ντοκιμαντέρ στην αυτοκτονία των ζώων είναι κάπως «ύποπτες». «Δεν χρειάζεται να κάνουμε τα ζώα σαν τους ανθρώπους για να τους συμπεριφερόμαστε καλά», λέει. «Θα ήταν αρκετό εάν συμπεριφερόμασταν στα γουρούνια σαν να είναι γουρούνια και στις αγελάδες σαν να είναι αγελάδες».
Η άποψη ότι τα ζώα αυτοκτονούν μπορεί να ακούγεται παράλογη. Το ζήτημα, ωστόσο, έχει απασχολήσει από πολύ παλιά τη φιλοσοφία. Ο Αριστοτέλης ανέφερε ότι ένας επιβήτορας είχε πηδήξει στο κενό όταν κατάλαβε ότι είχε συνευρεθεί ερωτικά με τη μητέρα του.
Με το θέμα είχαν ασχοληθεί, επίσης, οι πρωτοχριστιανικοί θεολόγοι και οι ακαδημαϊκοί της βικτοριανής εποχής. «Σήμερα, όταν αναφερόμαστε στην αυτοκτονία των ζώων, είναι ένας τρόπος να εκδηλώσουμε τη συμπόνιά μας στην κακομεταχείριση που υφίστανται και την αιχμαλωσία τους», υποστηρίζει ο Ντάνκαν Ουίλσον, καθηγητής της Ιστορίας της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ στη Βρετανία και συντάκτης μιας μελέτης για τα αυτοκαταστροφικά ζώα, η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο στην βρετανική επιθεώρηση Endeavour.
Αυτό που ισχυρίζεται ο Βρετανός καθηγητής είναι ότι οι διαφορές ιστορικά στον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το θέμα της αυτοκτονίας των ζώων απεικονίζει τις αξιακές αλλαγές γύρω από αυτά. Οι Λατίνοι, για παράδειγμα, θεωρούσαν την αυτοκτονία των ζώων απολύτως φυσιολογική και ένδειξη ανωτερότητας κάποιων ειδών. Ένα ζώο για το οποίο πίστευαν ότι ήταν αυτοκτονικό και το σέβονταν γι’ αυτό το λόγο, ήταν το άλογο. Τον 13ο αιώνα, ο καθολικός θεολόγος και φιλόσοφος Αγιος Θωμάς Ακινάτης υποστήριζε ότι η αυτοκτονία ήταν αμαρτία για τους ανθρώπους και αδιανόητη για τα ζώα. Η θέση του ήταν ότι όλα τα δημιουργήματα του Θεού αγαπούν από τη φύση τους τον εαυτό τους κι εξίσου από τη φύση τους θέλουν να κρατηθούν στη ζωή.
Από τότε και για πολλούς αιώνες η συζήτηση ατόνησε. Τον 19ο αιώνα, ωστόσο, αφού ο Δαρβίνος διατύπωσε τη θεωρία ότι ο άνθρωπος κατάγεται από τα ζώα και όταν αργότερα η χορτοφαγία και τα "πετς" άρχισαν να γίνονται της μόδας, η διαμάχη ήρθε και πάλι στην επιφάνεια. Ο συνήθης ύποπτος αυτή τη φορά ήταν ο σκύλος. Το 1845, η εφημερίδα Ιllustrated London News δημοσίευσε την ιστορία ενός Νιούφαουντλαντ, το οποίο είχε αποπειραθεί πολλές φορές να πνιγεί.
Στη μελέτη του Ντάνκαν Ουίλσον η λίστα μεγαλώνει με την προσθήκη μιας αγριόπαπιας, μιας γάτας, πελεκάνων και σκορπιών. Ο Βρετανός καθηγητής, πάντως, δεν υποστηρίζει σε καμία περίπτωση ότι αυτά τα ζώα είχαν τεχνικά την ικανότητα να θέσουν τέρμα στη ζωή τους.
Καταθέτοντας τη δική του - και πολύ διαφορετική - άποψη για το θέμα, ο Τόμας Τζόινερ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στις ΗΠΑ και συγγραφέας του βιβλίου «Μύθοι γύρω από την αυτοκτονία», επισημαίνει έναν κοινό παρονομαστή στις αυτοκτονικές τάσεις των έμβιων όντων. «Στη φύση φαίνεται ότι υπάρχει το ίδιο είδος υπολογισμού», λέει στο Time. «Ο θάνατός μου αξίζει περισσότερο από τη ζωή μου; Οι αυτοκτονίες όλων των ειδών περιλαμβάνουν αυτόν τον υπολογισμό - από τα βακτήρια έως τα έντομα και από τους ανθρώπους που αυτοκτονούν για διάφορους συμβατικούς λόγους έως τους τρομοκράτες καμικάζι».
Στη συζήτηση αυτή χωρούν πολλές απόψεις. Ο Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Eating Animals», στο οποίο περιγράφει με τον πιο ωμό τρόπο τη διαδρομή ενός ζώου από το εκτροφείο στο σφαγείο και από εκεί στο πιάτο μας, προσεγγίζει το ζήτημα από μια διαφορετική οπτική γωνία. «Πρέπει να εξολοθρεύουμε τις μύγες με τη μυγοσκοτώστρα, αρέσει στα φυτά η κλασική μουσική, αυτοκτονούν οι σκύλοι; Όλα αυτά τα ερωτήματα μπορεί να είναι ενδιαφέροντα, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με το πώς αλληλεπιδρούμε με τα ζώα», δηλώνει.
Ο Αμερικανός συγγραφέας είδε πρόσφατα τον «Ορμο» του Λιούις Ψυχογιού. Πιστεύει ότι οι αναφορές του ντοκιμαντέρ στην αυτοκτονία των ζώων είναι κάπως «ύποπτες». «Δεν χρειάζεται να κάνουμε τα ζώα σαν τους ανθρώπους για να τους συμπεριφερόμαστε καλά», λέει. «Θα ήταν αρκετό εάν συμπεριφερόμασταν στα γουρούνια σαν να είναι γουρούνια και στις αγελάδες σαν να είναι αγελάδες».
Apr 16, 2010
Γιατί δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα ο εγκέφαλός μας
Η ανικανότητα του ανθρώπου, τόσο του άνδρα, όσο και της γυναίκας, να ασχοληθεί με περισσότερα από δύο πράγματα τη φορά (αυτό που στη γλώσσα των ηλεκτρονικών υπολογιστών ονομάζεται “multitasking”), οφείλεται στο γεγονός ότι διαθέτει μόνο δύο ημισφαίρια, σύμφωνα με μια νέα έρευνα γάλλων νευροεπιστημόνων.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι όταν ο εγκέφαλος επιχειρεί να καταπιαστεί με πάνω από ένα πράγμα, τότε κάθε ήμισυ του εγκεφάλου διαχωρίζεται, εστιάζεται σε μια μόνο «δουλειά» και καταφέρνει να εκτελεί τις παράλληλες εργασίες με αυτό τον διχασμό. Όμως η προσθήκη ενός τρίτου πράγματος δημιουργεί προβλήματα στον εγκέφαλο, δηλαδή η «κατανομή εργασίας» έχει εγγενή όρια, πράγμα που εξηγεί γιατί δυσκολευόμαστε να είμαστε «πολυδιάστατα» όντα την ίδια στιγμή.
Η μελέτη, υπό τον δρα Ετιέν Κεσλέν της Ecole Normale Superieure και του ερευνητικού ινστιτούτου INSERM του Παρισιού, δημοσιεύτηκε στο “Science”, σύμφωνα με το BBC, τον «Ιντεπέντεντ», το “Science” και το “Live Science”. Οι γάλλοι ερευνητές θεωρούν ότι η έρευνά τους επίσης μπορεί να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι είναι επιρρεπείς σε ανορθολογικές αποφάσεις, όταν έχουν να επιλέξουν από μια μακρά λίστα πραγμάτων.
Σύμφωνα με τον Κεσλέν, «μπορούμε να μαγειρέψουμε και ταυτόχρονα να μιλάμε στο τηλέφωνο, αλλά δεν μπορούμε πραγματικά να κάνουμε και ένα τρίτο πράγμα, όπως π.χ. να διαβάσουμε εφημερίδα, γιατί όταν έχουμε τρία ή περισσότερα πράγματα, ο εγκέφαλός μας αδυνατεί να τα εκτελέσει σωστά».
Οι γάλλοι ερευνητές, με τη βοήθεια απεικονιστικής τεχνικής (λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας), παρακολούθησαν τους εγκεφάλους 32 εθελοντών (16 ανδρών και 16 γυναικών), ηλικίας 19-32 ετών, που κλήθηκαν να εκτελέσουν διάφορα καθήκοντα. Όταν οι εθελοντές έκαναν ένα πράγμα τη φορά, μόλις το ολοκλήρωναν, μια συγκεκριμένη περιοχή στον μετωπιαίο λοβό ενεργοποιείτο, όταν όμως οι εθελοντές εκτελούσαν δύο καθήκοντα παράλληλα, τότε τα δύο ημισφαίρια χώριζαν τις «δουλειές» και το καθένα αναλάμβανε μια ξεχωριστή εργασία.
Ο εγκέφαλος μπορούσε να ελέγχει ταυτόχρονα και τις δύο παράλληλες δραστηριότητες, όμως μόλις προστίθετο μια τρίτη, τότε ο εγκέφαλος άρχιζε να αδυνατεί να τα βγάλει πέρα, γιατί δεν διαθέτει…τρίτο ημισφαίριο για να αναθέσει την τρίτη εργασία. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, οι άνθρωποι δυσκολεύονται γενικότερα να διαλέξουν κάτι ή να πάρουν μια απόφαση, όταν οι επιλογές που αντιμετωπίζουν, ξεπερνούν τις δύο σε αριθμό, με συνέπεια συχνά να παίρνουν ανορθολογικές αποφάσεις.
Υπάρχουν πάντως νευροεπιστήμονες, όπως ο Σκοτ Χιούτελ του πανεπιστημίου Ντιουκ των ΗΠΑ, οι οποίοι δεν πείθονται ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει τέτοιο όριο. Όπως είπε, «όλα εξαρτώνται από το είδος της τρίτης δραστηριότητας και από το κατά πόσο αυτή υποστηρίζεται από άλλα τμήματα του εγκεφάλου».
Η μελέτη διαπίστωσε ότι όταν ο εγκέφαλος επιχειρεί να καταπιαστεί με πάνω από ένα πράγμα, τότε κάθε ήμισυ του εγκεφάλου διαχωρίζεται, εστιάζεται σε μια μόνο «δουλειά» και καταφέρνει να εκτελεί τις παράλληλες εργασίες με αυτό τον διχασμό. Όμως η προσθήκη ενός τρίτου πράγματος δημιουργεί προβλήματα στον εγκέφαλο, δηλαδή η «κατανομή εργασίας» έχει εγγενή όρια, πράγμα που εξηγεί γιατί δυσκολευόμαστε να είμαστε «πολυδιάστατα» όντα την ίδια στιγμή.
Η μελέτη, υπό τον δρα Ετιέν Κεσλέν της Ecole Normale Superieure και του ερευνητικού ινστιτούτου INSERM του Παρισιού, δημοσιεύτηκε στο “Science”, σύμφωνα με το BBC, τον «Ιντεπέντεντ», το “Science” και το “Live Science”. Οι γάλλοι ερευνητές θεωρούν ότι η έρευνά τους επίσης μπορεί να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι είναι επιρρεπείς σε ανορθολογικές αποφάσεις, όταν έχουν να επιλέξουν από μια μακρά λίστα πραγμάτων.
Σύμφωνα με τον Κεσλέν, «μπορούμε να μαγειρέψουμε και ταυτόχρονα να μιλάμε στο τηλέφωνο, αλλά δεν μπορούμε πραγματικά να κάνουμε και ένα τρίτο πράγμα, όπως π.χ. να διαβάσουμε εφημερίδα, γιατί όταν έχουμε τρία ή περισσότερα πράγματα, ο εγκέφαλός μας αδυνατεί να τα εκτελέσει σωστά».
Οι γάλλοι ερευνητές, με τη βοήθεια απεικονιστικής τεχνικής (λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας), παρακολούθησαν τους εγκεφάλους 32 εθελοντών (16 ανδρών και 16 γυναικών), ηλικίας 19-32 ετών, που κλήθηκαν να εκτελέσουν διάφορα καθήκοντα. Όταν οι εθελοντές έκαναν ένα πράγμα τη φορά, μόλις το ολοκλήρωναν, μια συγκεκριμένη περιοχή στον μετωπιαίο λοβό ενεργοποιείτο, όταν όμως οι εθελοντές εκτελούσαν δύο καθήκοντα παράλληλα, τότε τα δύο ημισφαίρια χώριζαν τις «δουλειές» και το καθένα αναλάμβανε μια ξεχωριστή εργασία.
Ο εγκέφαλος μπορούσε να ελέγχει ταυτόχρονα και τις δύο παράλληλες δραστηριότητες, όμως μόλις προστίθετο μια τρίτη, τότε ο εγκέφαλος άρχιζε να αδυνατεί να τα βγάλει πέρα, γιατί δεν διαθέτει…τρίτο ημισφαίριο για να αναθέσει την τρίτη εργασία. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, οι άνθρωποι δυσκολεύονται γενικότερα να διαλέξουν κάτι ή να πάρουν μια απόφαση, όταν οι επιλογές που αντιμετωπίζουν, ξεπερνούν τις δύο σε αριθμό, με συνέπεια συχνά να παίρνουν ανορθολογικές αποφάσεις.
Υπάρχουν πάντως νευροεπιστήμονες, όπως ο Σκοτ Χιούτελ του πανεπιστημίου Ντιουκ των ΗΠΑ, οι οποίοι δεν πείθονται ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει τέτοιο όριο. Όπως είπε, «όλα εξαρτώνται από το είδος της τρίτης δραστηριότητας και από το κατά πόσο αυτή υποστηρίζεται από άλλα τμήματα του εγκεφάλου».
Apr 6, 2010
Τουλάχιστον 130 ιερείς στην Ιταλία ενεπλάκησαν τα 2 τελευταία χρόνια σε κρούσματα παιδεραστείας
Περίπου 130 ιερωμένοι συνελήφθησαν, ανακρίθηκαν ή καταδικάστηκαν τα δύο τελευταία χρόνια στο πλαίσιο των ερευνών της ιταλικής δικαιοσύνης για κρούσματα παιδεραστείας στην Ιταλία, αναφέρει σε σημερινό της δημοσίευμα η εφημερίδα Il Fatto, επικαλούμενη δήλωση ενός δικηγόρου με πρόσβαση στον "καυτό φάκελλο" της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων από λειτουργούς της Καθολικής εκκλησίας.
Από το Μπολτσάνο στο βορρά έως το Τράπανι στο σικελικό νότο, η ιταλική δικαιοσύνη βρέθηκε αντιμέτωπη με κρούσματα παιδεραστείας στα οποία εμπλέκονται ιερείς και στα οποία τα θύματα ήταν νεαρά, και μάλιστα συχνά πολύ νεαρά άτομα, αναφέρει το δημοσίευμα επικαλούμενο τον δικηγόρο Σέρτζο Καβαλιέρε, που όπως λέει, ο αριθμός των βεβαιωμένων κρουσμάτων δεν αποτελεί, παρά την "κορυφή του παγόβουνου".
"Σε καμμία περίπτωση ο τοπικός επίσκοπος δεν ενημερώνει την αστυνομία όταν υπάρχουν υπόνοιες κακοποίησης", τονίζει.
Σύμφωνα με τον εισαγγελέα του Μιλάνου Πιέτρο Φόρνο, ο οποίος έχει αναλάβει πληθώρα καταγγελιών για παιδεραστεία με δράστες ιερείς, εκ των οποίων δέκα καταδικάστηκαν, στις περιπτώσεις αυτές οι καταγγελίες δεν κατατέθηκαν από άλλους ιερείς αλλά από τις οικογένειες των θυμάτων, αφού προηγουμένως είχαν απευθυνθεί χωρίς επιτυχία στις εκκλησιαστικές αρχές.
Η ιταλική αστυνομία έχει εξάλλου βάσιμες υπόνοιες ότι υπάρχει "ένα δίκτυο ιερωμένων με πάθος για μικρά παιδιά".
"Σε περισσότερες από μία περιπτώσεις εξακριβώθηκε ότι οι ιερωμένοι που κακοποιούσαν σεξουαλικά ανηλίκους μοιράζονταν αυτή τη διαστροφή με συναδέλφους τους", τονίζεται στο δημοσίευμα.
Από το Μπολτσάνο στο βορρά έως το Τράπανι στο σικελικό νότο, η ιταλική δικαιοσύνη βρέθηκε αντιμέτωπη με κρούσματα παιδεραστείας στα οποία εμπλέκονται ιερείς και στα οποία τα θύματα ήταν νεαρά, και μάλιστα συχνά πολύ νεαρά άτομα, αναφέρει το δημοσίευμα επικαλούμενο τον δικηγόρο Σέρτζο Καβαλιέρε, που όπως λέει, ο αριθμός των βεβαιωμένων κρουσμάτων δεν αποτελεί, παρά την "κορυφή του παγόβουνου".
"Σε καμμία περίπτωση ο τοπικός επίσκοπος δεν ενημερώνει την αστυνομία όταν υπάρχουν υπόνοιες κακοποίησης", τονίζει.
Σύμφωνα με τον εισαγγελέα του Μιλάνου Πιέτρο Φόρνο, ο οποίος έχει αναλάβει πληθώρα καταγγελιών για παιδεραστεία με δράστες ιερείς, εκ των οποίων δέκα καταδικάστηκαν, στις περιπτώσεις αυτές οι καταγγελίες δεν κατατέθηκαν από άλλους ιερείς αλλά από τις οικογένειες των θυμάτων, αφού προηγουμένως είχαν απευθυνθεί χωρίς επιτυχία στις εκκλησιαστικές αρχές.
Η ιταλική αστυνομία έχει εξάλλου βάσιμες υπόνοιες ότι υπάρχει "ένα δίκτυο ιερωμένων με πάθος για μικρά παιδιά".
"Σε περισσότερες από μία περιπτώσεις εξακριβώθηκε ότι οι ιερωμένοι που κακοποιούσαν σεξουαλικά ανηλίκους μοιράζονταν αυτή τη διαστροφή με συναδέλφους τους", τονίζεται στο δημοσίευμα.
Οι μισoγύνηδες (του Ηλία Μαγκλίνη, από το kathimerini.gr)
Είναι οι γυναίκες άνθρωποι; Ενδιαφέρον ερώτημα - και πολύ παλιό επίσης. Το έτος 585, στη βουργουνδική πόλη Μακόν, συνήλθε η τρίτη από τις έξι συνολικά επισκοπικές συνόδους που έλαβαν χώρα στη συγκεκριμένη πόλη της Γαλλίας. Σε αυτήν 43 επίσκοποι και 20 αντιπρόσωποι άλλων επισκόπων προβληματίστηκαν, μεταξύ των άλλων, πάνω σε αυτό ακριβώς το ερώτημα: οι γυναίκες δικαιούνται να λέγονται άνθρωποι (homines); Ελαφρώς πιο κομψά το ερώτημα διατυπώθηκε και ως εξής: έχουν οι γυναίκες ψυχή; Μη φανταστείτε ότι το ζήτημα αυτό αποτέλεσε το επίκεντρο της συνόδου.
Είχαν και άλλα, πιο σοβαρά πράγματα να συζητήσουν: την επιβολή της υποχρεωτικής κυριακάτικης αργίας στους χριστιανούς, ώστε να μη συμπίπτει η αργία τους με τη σαββατιάτικη των Εβραίων? το δικαίωμα παρέμβασης των επισκόπων στα δικαστήρια? τη μαστίγωση όσων αρνούνταν να εργαστούν την Πέμπτη, που ήταν ημέρα αφιερωμένη στον θεό Δία... Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Γρηγόριος των Τουρόνων (538-593) ήταν αυτός που παραδέχθηκε ότι στη συγκεκριμένη σύνοδο συζητήθηκε το πρόβλημα των γυναικών. Πάντως απάντηση δεν δόθηκε. Τελικά, η αναγνώριση της γυναίκας ως έμψυχου όντος έγινε μάλλον από τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία στη σύνοδο του Τρέντο το 1545.
Εξαλλα θήλεα
Ολα αυτά συνέβησαν στον μαύρο Μεσαίωνα και λίγο αργότερα. Με το διάβα των αιώνων, όμως, υπήρξε μια κάποια πρόοδος στο πώς οι ιερωμένοι και οι κοσμικοί είδαν τις γυναίκες. Η πρόοδος αυτή δεν αφορά μόνον την Εσπερία. Χαρακτηριστικό του άλματος προς τον φιλελευθερισμό είναι το πιο κάτω απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύθηκε στην ελληνική εφημερίδα Νέα Ημέρα στις 20 Μαρτίου 1928: «Ορισμένα τινά ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχεν άλλοτε αναπτύξη από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπο και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ορισμένας ημέρας εκάστου μηνός. Επειδή, εν τούτοις, αι ημέραι αύται δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλα, είναι αδύνατον να ευρεθεί ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνη ημέραν να ορίζωνται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
«Φαλλοκρατικά γουρούνια!» αναφώνησε μια καλή μου φίλη καθώς της διάβασα όλα τα προηγούμενα. «Μισογύνηδες!» πρόσθεσε με αηδία. Εσπευσα τότε να τη διορθώσω: «Γουρούνια ναι. Ισως. Μισογύνηδες όμως όχι. Δεν ετίθετο θέμα μισογυνισμού το 585 ή το 1545. Ακόμα και ο ανώνυμος αρθρογράφος του 1928 δεν είμαι βέβαιος κατά πόσον πρέπει να χαρακτηριστεί μισογύνης». Στην ουσία εξέφραζε το πνεύμα της εποχής του. Είναι σαν να πεις σήμερα τους Ταλιμπάν μισογύνηδες επειδή κρεμάνε καμιά γυναικούλα που συνελήφθη να φοράει κραγιόν ή να έχει διαπράξει ένα ανάλογου επιπέδου ειδεχθές έγκλημα. Απλούστατα, η κουλτούρα τους είναι ελάχιστα τρυφερή προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο μισογυνισμός είναι όμως κάτι διαφορετικό. Μισογύνης είναι εκείνος που ζει και αναπνέει σε μια κοινωνία που έχει εξελιχθεί ως προς τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο μισογύνης απαντάται στη Δύση. Με άλλα λόγια, στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Συνοπτικές φεμινιστικές δίκες
Σύμφωνα με τη θρυλική «Εγκυκλοπαίδεια του Ηλιου», μισογύνης είναι «ο αισθανόμενος ή απλώς επιδεικνύων αποστροφήν προς τας γυναίκας. Η τοιαύτη στάσις ενός ανδρός κλιμακούται από απλής αντιλήψεως περί κατωτερότητος και αναξιότητος των γυναικών ως ανειλικρινών, υποκριτριών κτλ. μέχρι μίσους κατ' αυτών ως σκευών ακολασίας και οργάνων του Σατανά (μισογυνία φανατικών μοναχών) και περαιτέρω μέχρι σεξουαλικής, νευρωτικής αντιπαθείας προς το γυναικείον φύλον, οπότε παρουσιάζεται ως μία μορφή σαδισμού». Αυτά λέει η εγκυκλοπαίδεια. Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι ένας μισογύνης θα λάβει αυτόν τον προσδιορισμό από τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι οι νονές των μισογύνηδων. Ας μιλήσουμε με μερικά παραδείγματα. Το μυθιστόρημα «Μάθημα ανατομίας» του Φίλιπ Ροθ αρχίζει με την παρακάτω εκπληκτική πρόταση: «Οταν ένας άντρας είναι άρρωστος, θέλει τη μητέρα του? αν εκείνη δεν είναι εκεί, τότε αρκούν οι άλλες γυναίκες». Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1983. Λίγα χρόνια πριν, κατά τη δεκαετία του 1970, στην ακμή του φεμινισμού, η νεοϋορκέζικη εφημερίδα Village Voice δημοσίευσε άρθρο γνωστής φεμινίστριας με τίτλο: «Γιατί αυτοί οι άντρες μισούν τις γυναίκες;». Από κάτω υπήρχαν οι φωτογραφίες του Σολ Μπέλοου, του Νόρμαν Μέιλερ (ενός εκ των ιδρυτών της Village Voice), του Χένρι Μίλερ και του Φίλιπ Ροθ. Ενας εξ αυτών μάλιστα, ο πολύ «μάτσο» Μέιλερ, θα έφτανε στο σημείο να μαχαιρώσει μία εκ των έξι συζύγων του, την Αντέλ. Εν πάση περιπτώσει, οι γυναικείες μορφές στα βιβλία αυτών των συγγραφέων μοιάζουν στολισμένες με ποικίλες χάρες: δείχνουν υστερικές, καταπιεστικές, ανικανοποίητες, αναίσθητες, αφόρητα ανασφαλείς (μέχρι να παντρευτούν), απλά σκεύη ηδονής και συνάμα επικίνδυνες.
Μερικές θυμίζουν βαμπίρ που πίνουν το αίμα/σπέρμα των αντρών και τους ξεζουμίζουν. Στην περίπτωση του Ροθ, πάντως, αυτό που ενόχλησε τις φεμινίστριες, το γυναικείο κοινό γενικότερα, ήταν ότι ο συγγραφέας αναγνωρίζει στις γυναίκες το μερίδιο εξουσίας που τους αναλογεί και παράλληλα δεν διστάζει να καταγράφει τους τρόπους με τους οποίους διεκδικούν αυτήν την εξουσία. Εκείνος σε μερικά βιβλία του τόλμησε να αποτυπώσει γλαφυρά μια διαχρονική, πανανθρώπινη αλήθεια: η γυναίκα δεν συγχωρεί στον άντρα τα μυστικά που της έχει αποκαλύψει, ενώ ο άντρας θέλει να εξοντώσει τη γυναίκα που γνωρίζει τους πιο απόκρυφους φόβους του. Αποτέλεσμα; Ενα σφαγείο.
Από τον Αριστοτέλη στον Καζανόβα
Η άγρυπνη αναζήτηση για σημεία μισογυνισμού δεν περιορίζεται μόνο στον 20ό αιώνα. Εμβληματικά κείμενα όπως η Βίβλος και το Κοράνι, προσωπικότητες όπως ο Απόστολος Παύλος, ο Αριστοτέλης, ο Ναπολέων, ο Μακιαβέλι, ο Ρουσό και ο Προυντόν έχουν κατηγορηθεί για μισογυνισμό. Κάποια στιγμή ο Ρωμαίος Κάτων είπε ότι για τρία πράγματα είχε μετανιώσει στη ζωή του· το ένα ήταν ότι κάποτε εμπιστεύθηκε ένα μυστικό σε γυναίκα. Μερικά χρόνια νωρίτερα, όταν κάποιος χαρακτήρισε τον Ευριπίδη «μισογύνη» στον Σοφοκλή, ο τελευταίος σχολίασε: «Μπορεί και να είναι έτσι στις τραγωδίες του. Στο κρεβάτι του, όμως, τους εκφράζει όλη του την αγάπη». Εκπληκτικό σχόλιο. Μας παραπέμπει στον ιδιότυπο μισογυνισμό του Δον Ζουάν και του Τζάκομο Καζανόβα.
«Μα αυτοί λάτρευαν τις γυναίκες!» μπορεί να φωνάξετε. Η αλήθεια είναι ότι λάτρευαν δύο πράγματα: πρώτον, τη συλλογή γυναικών· δεύτερον, το σεξ με τις γυναίκες. Για ορισμένους ψυχαναλυτές, και κυρίως για ορισμένες ψυχαναλύτριες του φεμινισμού, τύποι σαν τον Καζανόβα δεν είναι παρά ακραιφνείς μισογύνηδες. Ακόμα και κρυπτοομοφυλόφιλοι. Δεν είναι παρά ερωτευμένοι με τον ίδιο τους τον εαυτό, έτσι όπως προβάλλεται στο πρόσωπο μιας ακόμα γυναίκας που τους ποθεί. Στην ουσία, ποθούν τη γυναίκα μόνο και μόνο επειδή εκείνη τους ποθεί.
Μίσος και θεωρία
Στη σύγχρονη αντίληψη υπάρχουν και οι λεγόμενοι «θεωρητικοί του μισογυνισμού». Σε αυτούς περιλαμβάνονται και μεγάλοι φιλόσοφοι όπως ο Αρθούρος Σοπενάουερ και ο Φρειδερίκος Νίτσε. Ο πρώτος αφιέρωσε ολόκληρη μελέτη στις γυναίκες με τον εύγλωττο τίτλο «Περί γυναικών» και έδειξε την παροιμιώδη περιφρόνησή του για το γυναικείο φύλο διατυπώνοντας την άποψη ότι από τη φύση τους «οι γυναίκες είναι προορισμένες να υπακούν». Οσο για τον Νίτσε, στο βιβλίο του «Πέρα από το καλό και το κακό», εξέθεσε τη δική του πίστη με τις φράσεις «Οι γυναίκες είναι κάτι λιγότερο από ρηχά πλάσματα» και «Πας να βρεις γυναίκες; Μην ξεχάσεις το μαστίγιό σου». Τρεισήμισι αιώνες νωρίτερα, το 1558, ο αιδεσιμότατος Τζον Νοξ, με το σύγγραμά του «Το πρώτο πλήγμα της σάλπιγγας εναντίον του τερατώδους καθεστώτος των γυναικών» («The First Blast of the Trumpet Against the Monstrous Regiment of Women») καυτηρίασε με ασίγαστο μίσος και αχαλίνωτη οργή τη βασιλεία της Μαρίας Στιούαρτ και της Μαρίας Τιδόρ. Οπως καταλαβαίνετε, μολονότι το κίνητρό του ήταν κυρίως θρησκευτικό (ήταν φανατικός προτεστάντης), η απέχθειά του για τις δύο βασίλισσες πήρε μπάλα όλες τις γυναίκες. Ο μέγιστος θεωρητικός της γυναικείας μειονεξίας ήταν πάντως ο Αυστριακός στοχαστής Οτο Βάινιγκερ (Otto Weininger), με τα φιλοσοφικά έργα «Ερως και ψυχή» και «Φύλο και χαρακτήρας». Γεννήθηκε το 1880 στη Βιέννη και μεγάλωσε σε εβραϊκό περιβάλλον.
Σπούδασε φιλοσοφία, ψυχολογία, φυσικές επιστήμες και ιατρική. Με το που απέκτησε το διδακτορικό του, αποκήρυξε τον ιουδαϊσμό και βαφτίστηκε προτεστάντης. Τον Ιούνιο του 1903 δημοσίευσε τη μελέτη «Φύλο και χαρακτήρας», δηλαδή τη διδακτορική του διατριβή αλλά με τα τρία πρόσθετα κεφάλαια «Η γυναικεία φύση και η σχέση της με το σύμπαν», «Ιουδαϊσμός» και «Γυναίκες και ανθρωπότητα». Φιλοδοξία του μεγαλομανούς Οθωνος από τη Βιέννη ήταν να θέσει τις «σεξουαλικές σχέσεις σε ένα νέο και αποκαλυπτικό πλαίσιο». Παρά ταύτα, η έκδοση του βιβλίου δεν είχε την πολυαναμενόμενη υποδοχή και ο μανιοκαταθλιπτικός Βάινιγκερ έθεσε σε εφαρμογή ένα παλαιότερό του σχέδιο και αυτοκτόνησε τον Οκτώβριο του 1903. Επειτα οι κριτικοί ανακάλυψαν το «Φύλο και χαρακτήρας», το αποθέωσαν και πέτυχαν το βιβλίο να διαβαστεί από ανθρώπους όπως ο δραματουργός Αύγουστος Στρίντμπεργκ (που επίσης έχει κατηγορηθεί για μισογυνισμό) και ο νεαρός τότε Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, ο οποίος έμελλε να γίνει ένας από τους σπουδαιότερους φιλόσοφους όλων των εποχών.
Πολύ συνοπτικά, με το έργο του ο Βάινιγκερ ισχυρίστηκε ότι όλοι οι άνθρωποι εμπεριέχουν το αρσενικό και το θηλυκό στοιχείο. Το πρώτο είναι δημιουργικό, δραστήριο, παραγωγικό, ηθικό, συνειδητό και λογικό, ενώ το δεύτερο είναι παθητικό, αντιπαραγωγικό, ανήθικο, ασυνείδητο και άλογο. Εξυπακούεται ότι στους άντρες υπερισχύει το πρώτο, ενώ στις γυναίκες το δεύτερο. Ετσι η γυναίκα καθορίζεται απολύτως από τη σεξουαλική λειτουργία - γίνεται είτε πόρνη είτε μητέρα. Αντίθετα, σκοπός του άντρα είναι να ακονίσει τον νου του και να φτάσει στα υψίπεδα της μεγαλοφυΐας. Επίσης, να ξεπεράσει τη σεξουαλική ορμή και να κατακτήσει τον έρωτα για το απόλυτο, για τον Θεό. Στο ίδιο βιβλίο ο Βάινιγκερ ταύτισε το θηλυκό στοιχείο με τον αρχετυπικό για εκείνον Εβραίο: ένα πρόσωπο χωρίς ουσιαστική θρησκεία, χωρίς ατομικότητα, χωρίς αίσθηση του καλού και του κακού.
Φλερτάροντας με τη φαιδρότητα
Ομως ας ελαφρύνουμε λίγο το κλίμα. Αν το καλοσκεφτείτε, στην καθημερινότητά μας ο μισογυνισμός είναι πολύ ρευστή έννοια: για ορισμένες γυναίκες ο μισογύνης είναι το ιδεώδες υπεραρσενικό και ο ευαίσθητος, πολιτικώς ορθός άντρας ταυτίζεται με τα χασμουρητά. Στη δική μας πραγματικότητα ο μισογυνισμός μοιάζει με μικρόβιο που μπορεί να εισχωρήσει παντού, σε κάθε ιδεολογία και σε κάθε πολιτισμό, αλλά πάντα ακροβατεί κάπου ανάμεσα στο πνευματώδες χιούμορ, στην παραδοξολογία, στον σαρκασμό και στη χυδαία φάρσα. Τέλος, ας επιστρέψουμε εκεί απ' όπου ξεκινήσαμε και ας δούμε τι οδήγησε τους παπάδες στο να αποφανθούν ότι και οι γυναίκες είναι άνθρωποι. Αν αποφαίνονταν ότι οι γυναίκες δεν είναι άνθρωποι, όσοι άντρες ήταν παντρεμένοι θα συγκαταλέγονταν στους κτηνοβάτες, διότι είχε από καιρό αποφασιστεί ότι τα ζώα δεν έχουν ψυχή! Προκειμένου λοιπόν να ανοίξουν τους ασκούς του Αιόλου, οι ιεράρχες έκαναν αυτήν την υποχώρηση. Να με ποιον μηχανισμό οποιαδήποτε έκφανση μισογυνισμού ερωτοτροπεί με τη γελοιότητα.
Είχαν και άλλα, πιο σοβαρά πράγματα να συζητήσουν: την επιβολή της υποχρεωτικής κυριακάτικης αργίας στους χριστιανούς, ώστε να μη συμπίπτει η αργία τους με τη σαββατιάτικη των Εβραίων? το δικαίωμα παρέμβασης των επισκόπων στα δικαστήρια? τη μαστίγωση όσων αρνούνταν να εργαστούν την Πέμπτη, που ήταν ημέρα αφιερωμένη στον θεό Δία... Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Γρηγόριος των Τουρόνων (538-593) ήταν αυτός που παραδέχθηκε ότι στη συγκεκριμένη σύνοδο συζητήθηκε το πρόβλημα των γυναικών. Πάντως απάντηση δεν δόθηκε. Τελικά, η αναγνώριση της γυναίκας ως έμψυχου όντος έγινε μάλλον από τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία στη σύνοδο του Τρέντο το 1545.
Εξαλλα θήλεα
Ολα αυτά συνέβησαν στον μαύρο Μεσαίωνα και λίγο αργότερα. Με το διάβα των αιώνων, όμως, υπήρξε μια κάποια πρόοδος στο πώς οι ιερωμένοι και οι κοσμικοί είδαν τις γυναίκες. Η πρόοδος αυτή δεν αφορά μόνον την Εσπερία. Χαρακτηριστικό του άλματος προς τον φιλελευθερισμό είναι το πιο κάτω απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύθηκε στην ελληνική εφημερίδα Νέα Ημέρα στις 20 Μαρτίου 1928: «Ορισμένα τινά ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχεν άλλοτε αναπτύξη από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπο και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ορισμένας ημέρας εκάστου μηνός. Επειδή, εν τούτοις, αι ημέραι αύται δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλα, είναι αδύνατον να ευρεθεί ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνη ημέραν να ορίζωνται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
«Φαλλοκρατικά γουρούνια!» αναφώνησε μια καλή μου φίλη καθώς της διάβασα όλα τα προηγούμενα. «Μισογύνηδες!» πρόσθεσε με αηδία. Εσπευσα τότε να τη διορθώσω: «Γουρούνια ναι. Ισως. Μισογύνηδες όμως όχι. Δεν ετίθετο θέμα μισογυνισμού το 585 ή το 1545. Ακόμα και ο ανώνυμος αρθρογράφος του 1928 δεν είμαι βέβαιος κατά πόσον πρέπει να χαρακτηριστεί μισογύνης». Στην ουσία εξέφραζε το πνεύμα της εποχής του. Είναι σαν να πεις σήμερα τους Ταλιμπάν μισογύνηδες επειδή κρεμάνε καμιά γυναικούλα που συνελήφθη να φοράει κραγιόν ή να έχει διαπράξει ένα ανάλογου επιπέδου ειδεχθές έγκλημα. Απλούστατα, η κουλτούρα τους είναι ελάχιστα τρυφερή προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο μισογυνισμός είναι όμως κάτι διαφορετικό. Μισογύνης είναι εκείνος που ζει και αναπνέει σε μια κοινωνία που έχει εξελιχθεί ως προς τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο μισογύνης απαντάται στη Δύση. Με άλλα λόγια, στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Συνοπτικές φεμινιστικές δίκες
Σύμφωνα με τη θρυλική «Εγκυκλοπαίδεια του Ηλιου», μισογύνης είναι «ο αισθανόμενος ή απλώς επιδεικνύων αποστροφήν προς τας γυναίκας. Η τοιαύτη στάσις ενός ανδρός κλιμακούται από απλής αντιλήψεως περί κατωτερότητος και αναξιότητος των γυναικών ως ανειλικρινών, υποκριτριών κτλ. μέχρι μίσους κατ' αυτών ως σκευών ακολασίας και οργάνων του Σατανά (μισογυνία φανατικών μοναχών) και περαιτέρω μέχρι σεξουαλικής, νευρωτικής αντιπαθείας προς το γυναικείον φύλον, οπότε παρουσιάζεται ως μία μορφή σαδισμού». Αυτά λέει η εγκυκλοπαίδεια. Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι ένας μισογύνης θα λάβει αυτόν τον προσδιορισμό από τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι οι νονές των μισογύνηδων. Ας μιλήσουμε με μερικά παραδείγματα. Το μυθιστόρημα «Μάθημα ανατομίας» του Φίλιπ Ροθ αρχίζει με την παρακάτω εκπληκτική πρόταση: «Οταν ένας άντρας είναι άρρωστος, θέλει τη μητέρα του? αν εκείνη δεν είναι εκεί, τότε αρκούν οι άλλες γυναίκες». Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1983. Λίγα χρόνια πριν, κατά τη δεκαετία του 1970, στην ακμή του φεμινισμού, η νεοϋορκέζικη εφημερίδα Village Voice δημοσίευσε άρθρο γνωστής φεμινίστριας με τίτλο: «Γιατί αυτοί οι άντρες μισούν τις γυναίκες;». Από κάτω υπήρχαν οι φωτογραφίες του Σολ Μπέλοου, του Νόρμαν Μέιλερ (ενός εκ των ιδρυτών της Village Voice), του Χένρι Μίλερ και του Φίλιπ Ροθ. Ενας εξ αυτών μάλιστα, ο πολύ «μάτσο» Μέιλερ, θα έφτανε στο σημείο να μαχαιρώσει μία εκ των έξι συζύγων του, την Αντέλ. Εν πάση περιπτώσει, οι γυναικείες μορφές στα βιβλία αυτών των συγγραφέων μοιάζουν στολισμένες με ποικίλες χάρες: δείχνουν υστερικές, καταπιεστικές, ανικανοποίητες, αναίσθητες, αφόρητα ανασφαλείς (μέχρι να παντρευτούν), απλά σκεύη ηδονής και συνάμα επικίνδυνες.
Μερικές θυμίζουν βαμπίρ που πίνουν το αίμα/σπέρμα των αντρών και τους ξεζουμίζουν. Στην περίπτωση του Ροθ, πάντως, αυτό που ενόχλησε τις φεμινίστριες, το γυναικείο κοινό γενικότερα, ήταν ότι ο συγγραφέας αναγνωρίζει στις γυναίκες το μερίδιο εξουσίας που τους αναλογεί και παράλληλα δεν διστάζει να καταγράφει τους τρόπους με τους οποίους διεκδικούν αυτήν την εξουσία. Εκείνος σε μερικά βιβλία του τόλμησε να αποτυπώσει γλαφυρά μια διαχρονική, πανανθρώπινη αλήθεια: η γυναίκα δεν συγχωρεί στον άντρα τα μυστικά που της έχει αποκαλύψει, ενώ ο άντρας θέλει να εξοντώσει τη γυναίκα που γνωρίζει τους πιο απόκρυφους φόβους του. Αποτέλεσμα; Ενα σφαγείο.
Από τον Αριστοτέλη στον Καζανόβα
Η άγρυπνη αναζήτηση για σημεία μισογυνισμού δεν περιορίζεται μόνο στον 20ό αιώνα. Εμβληματικά κείμενα όπως η Βίβλος και το Κοράνι, προσωπικότητες όπως ο Απόστολος Παύλος, ο Αριστοτέλης, ο Ναπολέων, ο Μακιαβέλι, ο Ρουσό και ο Προυντόν έχουν κατηγορηθεί για μισογυνισμό. Κάποια στιγμή ο Ρωμαίος Κάτων είπε ότι για τρία πράγματα είχε μετανιώσει στη ζωή του· το ένα ήταν ότι κάποτε εμπιστεύθηκε ένα μυστικό σε γυναίκα. Μερικά χρόνια νωρίτερα, όταν κάποιος χαρακτήρισε τον Ευριπίδη «μισογύνη» στον Σοφοκλή, ο τελευταίος σχολίασε: «Μπορεί και να είναι έτσι στις τραγωδίες του. Στο κρεβάτι του, όμως, τους εκφράζει όλη του την αγάπη». Εκπληκτικό σχόλιο. Μας παραπέμπει στον ιδιότυπο μισογυνισμό του Δον Ζουάν και του Τζάκομο Καζανόβα.
«Μα αυτοί λάτρευαν τις γυναίκες!» μπορεί να φωνάξετε. Η αλήθεια είναι ότι λάτρευαν δύο πράγματα: πρώτον, τη συλλογή γυναικών· δεύτερον, το σεξ με τις γυναίκες. Για ορισμένους ψυχαναλυτές, και κυρίως για ορισμένες ψυχαναλύτριες του φεμινισμού, τύποι σαν τον Καζανόβα δεν είναι παρά ακραιφνείς μισογύνηδες. Ακόμα και κρυπτοομοφυλόφιλοι. Δεν είναι παρά ερωτευμένοι με τον ίδιο τους τον εαυτό, έτσι όπως προβάλλεται στο πρόσωπο μιας ακόμα γυναίκας που τους ποθεί. Στην ουσία, ποθούν τη γυναίκα μόνο και μόνο επειδή εκείνη τους ποθεί.
Μίσος και θεωρία
Στη σύγχρονη αντίληψη υπάρχουν και οι λεγόμενοι «θεωρητικοί του μισογυνισμού». Σε αυτούς περιλαμβάνονται και μεγάλοι φιλόσοφοι όπως ο Αρθούρος Σοπενάουερ και ο Φρειδερίκος Νίτσε. Ο πρώτος αφιέρωσε ολόκληρη μελέτη στις γυναίκες με τον εύγλωττο τίτλο «Περί γυναικών» και έδειξε την παροιμιώδη περιφρόνησή του για το γυναικείο φύλο διατυπώνοντας την άποψη ότι από τη φύση τους «οι γυναίκες είναι προορισμένες να υπακούν». Οσο για τον Νίτσε, στο βιβλίο του «Πέρα από το καλό και το κακό», εξέθεσε τη δική του πίστη με τις φράσεις «Οι γυναίκες είναι κάτι λιγότερο από ρηχά πλάσματα» και «Πας να βρεις γυναίκες; Μην ξεχάσεις το μαστίγιό σου». Τρεισήμισι αιώνες νωρίτερα, το 1558, ο αιδεσιμότατος Τζον Νοξ, με το σύγγραμά του «Το πρώτο πλήγμα της σάλπιγγας εναντίον του τερατώδους καθεστώτος των γυναικών» («The First Blast of the Trumpet Against the Monstrous Regiment of Women») καυτηρίασε με ασίγαστο μίσος και αχαλίνωτη οργή τη βασιλεία της Μαρίας Στιούαρτ και της Μαρίας Τιδόρ. Οπως καταλαβαίνετε, μολονότι το κίνητρό του ήταν κυρίως θρησκευτικό (ήταν φανατικός προτεστάντης), η απέχθειά του για τις δύο βασίλισσες πήρε μπάλα όλες τις γυναίκες. Ο μέγιστος θεωρητικός της γυναικείας μειονεξίας ήταν πάντως ο Αυστριακός στοχαστής Οτο Βάινιγκερ (Otto Weininger), με τα φιλοσοφικά έργα «Ερως και ψυχή» και «Φύλο και χαρακτήρας». Γεννήθηκε το 1880 στη Βιέννη και μεγάλωσε σε εβραϊκό περιβάλλον.
Σπούδασε φιλοσοφία, ψυχολογία, φυσικές επιστήμες και ιατρική. Με το που απέκτησε το διδακτορικό του, αποκήρυξε τον ιουδαϊσμό και βαφτίστηκε προτεστάντης. Τον Ιούνιο του 1903 δημοσίευσε τη μελέτη «Φύλο και χαρακτήρας», δηλαδή τη διδακτορική του διατριβή αλλά με τα τρία πρόσθετα κεφάλαια «Η γυναικεία φύση και η σχέση της με το σύμπαν», «Ιουδαϊσμός» και «Γυναίκες και ανθρωπότητα». Φιλοδοξία του μεγαλομανούς Οθωνος από τη Βιέννη ήταν να θέσει τις «σεξουαλικές σχέσεις σε ένα νέο και αποκαλυπτικό πλαίσιο». Παρά ταύτα, η έκδοση του βιβλίου δεν είχε την πολυαναμενόμενη υποδοχή και ο μανιοκαταθλιπτικός Βάινιγκερ έθεσε σε εφαρμογή ένα παλαιότερό του σχέδιο και αυτοκτόνησε τον Οκτώβριο του 1903. Επειτα οι κριτικοί ανακάλυψαν το «Φύλο και χαρακτήρας», το αποθέωσαν και πέτυχαν το βιβλίο να διαβαστεί από ανθρώπους όπως ο δραματουργός Αύγουστος Στρίντμπεργκ (που επίσης έχει κατηγορηθεί για μισογυνισμό) και ο νεαρός τότε Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, ο οποίος έμελλε να γίνει ένας από τους σπουδαιότερους φιλόσοφους όλων των εποχών.
Πολύ συνοπτικά, με το έργο του ο Βάινιγκερ ισχυρίστηκε ότι όλοι οι άνθρωποι εμπεριέχουν το αρσενικό και το θηλυκό στοιχείο. Το πρώτο είναι δημιουργικό, δραστήριο, παραγωγικό, ηθικό, συνειδητό και λογικό, ενώ το δεύτερο είναι παθητικό, αντιπαραγωγικό, ανήθικο, ασυνείδητο και άλογο. Εξυπακούεται ότι στους άντρες υπερισχύει το πρώτο, ενώ στις γυναίκες το δεύτερο. Ετσι η γυναίκα καθορίζεται απολύτως από τη σεξουαλική λειτουργία - γίνεται είτε πόρνη είτε μητέρα. Αντίθετα, σκοπός του άντρα είναι να ακονίσει τον νου του και να φτάσει στα υψίπεδα της μεγαλοφυΐας. Επίσης, να ξεπεράσει τη σεξουαλική ορμή και να κατακτήσει τον έρωτα για το απόλυτο, για τον Θεό. Στο ίδιο βιβλίο ο Βάινιγκερ ταύτισε το θηλυκό στοιχείο με τον αρχετυπικό για εκείνον Εβραίο: ένα πρόσωπο χωρίς ουσιαστική θρησκεία, χωρίς ατομικότητα, χωρίς αίσθηση του καλού και του κακού.
Φλερτάροντας με τη φαιδρότητα
Ομως ας ελαφρύνουμε λίγο το κλίμα. Αν το καλοσκεφτείτε, στην καθημερινότητά μας ο μισογυνισμός είναι πολύ ρευστή έννοια: για ορισμένες γυναίκες ο μισογύνης είναι το ιδεώδες υπεραρσενικό και ο ευαίσθητος, πολιτικώς ορθός άντρας ταυτίζεται με τα χασμουρητά. Στη δική μας πραγματικότητα ο μισογυνισμός μοιάζει με μικρόβιο που μπορεί να εισχωρήσει παντού, σε κάθε ιδεολογία και σε κάθε πολιτισμό, αλλά πάντα ακροβατεί κάπου ανάμεσα στο πνευματώδες χιούμορ, στην παραδοξολογία, στον σαρκασμό και στη χυδαία φάρσα. Τέλος, ας επιστρέψουμε εκεί απ' όπου ξεκινήσαμε και ας δούμε τι οδήγησε τους παπάδες στο να αποφανθούν ότι και οι γυναίκες είναι άνθρωποι. Αν αποφαίνονταν ότι οι γυναίκες δεν είναι άνθρωποι, όσοι άντρες ήταν παντρεμένοι θα συγκαταλέγονταν στους κτηνοβάτες, διότι είχε από καιρό αποφασιστεί ότι τα ζώα δεν έχουν ψυχή! Προκειμένου λοιπόν να ανοίξουν τους ασκούς του Αιόλου, οι ιεράρχες έκαναν αυτήν την υποχώρηση. Να με ποιον μηχανισμό οποιαδήποτε έκφανση μισογυνισμού ερωτοτροπεί με τη γελοιότητα.
Οι πιο μορφωμένες και έξυπνες γυναίκες πίνουν περισσότερο αλκοόλ
Όσο πιο υψηλό είναι το μορφωτικό επίπεδο μιας γυναίκας, τόσο περισσότερο φαίνεται ότι… το ρίχνει στο ποτό, σύμφωνα με μια νέα βρετανική έρευνα, η οποία διαπίστωσε ότι οι γυναίκες κάτοχοι πανεπιστημιακών πτυχίων τείνουν να καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ καθημερινά σε σχέση με τις λιγότερο μορφωμένες γυναίκες. Μια ανάλογη συσχέτιση ανάμεσα στην μόρφωση και την κατανάλωση αλκοόλ διαπιστώνεται και στους άνδρες, αλλά σε πολύ λιγότερο βαθμό.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Social Science and Medicine" (Κοινωνική Επιστήμη και Ιατρική), έγινε από ερευνητές της Σχολής Οικονομικών του Λονδίνου (LSE), υπό την Φρανσέσκα Μποργκονόβι και την Μαρία Χουέρτα, σύμφωνα με τη βρετανική "Τέλεγκραφ". Οι ερευνήτριες μελέτησαν τις περιπτώσεις άνω των δέκα χιλιάδων 39χρονων γυναικών, που είχαν όλες γεννηθεί την ίδια εβδομάδα του 1970.
Όπως διαπιστώθηκε, οι γυναίκες που έχουν τελειώσει το πανεπιστήμιο, έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα να πίνουν αλκοόλ κάθε μέρα και επίσης είναι πιο πιθανό να παραδεχτούν ότι έχουν πρόβλημα αλκοολισμού. Η έρευνα συμπέρανε ότι "οι καλύτερα μορφωμένες φαίνεται να είναι αυτές που αναπτύσσουν τις πιο προβληματικές συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ".
Είναι μάλιστα δυνατό να προβλέψει κανείς την κατοπινή σχέση με το ποτό, από τους βαθμούς μιας κοπέλας όταν ήταν μόνο πέντε έως δέκα ετών! Οι γυναίκες που έπαιρναν υψηλούς βαθμούς στο δημοτικό σχολείο, έχουν διπλάσια πιθανότητα να πίνουν καθημερινά, όταν πια ενηλικιωθούν. Αντίστοιχα, οι άνδρες που ήσαν καλοί μαθητές στο σχολείο και έπαιρναν εξίσου καλούς βαθμούς, είναι μόνο 49% πιθανότερο να πίνουν αλκοόλ καθημερινά, όταν ενηλικιωθούν.
Οι ερευνήτριες θεωρούν ως πιθανές εξηγήσεις, όσον αφορά το γιατί οι πιο έξυπνες και μορφωμένες γυναίκες πίνουν περισσότερο, μια σειρά από λόγους: αργούν να κάνουν παιδιά, αναβάλλουν τις ευθύνες τους ως γονείς, εκτίθενται στην κατανάλωση αλκοόλ στα φοιτητικά χρόνια τους, έχουν πιο ενεργή κοινωνική ζωή και (νυχτερινή) διασκέδαση, εργάζονται συχνότερα σε ανδροκρατούμενα και ανταγωνιστικά περιβάλλοντα όπου το αλκοόλ είναι συχνό φαινόμενο κ.α.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Social Science and Medicine" (Κοινωνική Επιστήμη και Ιατρική), έγινε από ερευνητές της Σχολής Οικονομικών του Λονδίνου (LSE), υπό την Φρανσέσκα Μποργκονόβι και την Μαρία Χουέρτα, σύμφωνα με τη βρετανική "Τέλεγκραφ". Οι ερευνήτριες μελέτησαν τις περιπτώσεις άνω των δέκα χιλιάδων 39χρονων γυναικών, που είχαν όλες γεννηθεί την ίδια εβδομάδα του 1970.
Όπως διαπιστώθηκε, οι γυναίκες που έχουν τελειώσει το πανεπιστήμιο, έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα να πίνουν αλκοόλ κάθε μέρα και επίσης είναι πιο πιθανό να παραδεχτούν ότι έχουν πρόβλημα αλκοολισμού. Η έρευνα συμπέρανε ότι "οι καλύτερα μορφωμένες φαίνεται να είναι αυτές που αναπτύσσουν τις πιο προβληματικές συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ".
Είναι μάλιστα δυνατό να προβλέψει κανείς την κατοπινή σχέση με το ποτό, από τους βαθμούς μιας κοπέλας όταν ήταν μόνο πέντε έως δέκα ετών! Οι γυναίκες που έπαιρναν υψηλούς βαθμούς στο δημοτικό σχολείο, έχουν διπλάσια πιθανότητα να πίνουν καθημερινά, όταν πια ενηλικιωθούν. Αντίστοιχα, οι άνδρες που ήσαν καλοί μαθητές στο σχολείο και έπαιρναν εξίσου καλούς βαθμούς, είναι μόνο 49% πιθανότερο να πίνουν αλκοόλ καθημερινά, όταν ενηλικιωθούν.
Οι ερευνήτριες θεωρούν ως πιθανές εξηγήσεις, όσον αφορά το γιατί οι πιο έξυπνες και μορφωμένες γυναίκες πίνουν περισσότερο, μια σειρά από λόγους: αργούν να κάνουν παιδιά, αναβάλλουν τις ευθύνες τους ως γονείς, εκτίθενται στην κατανάλωση αλκοόλ στα φοιτητικά χρόνια τους, έχουν πιο ενεργή κοινωνική ζωή και (νυχτερινή) διασκέδαση, εργάζονται συχνότερα σε ανδροκρατούμενα και ανταγωνιστικά περιβάλλοντα όπου το αλκοόλ είναι συχνό φαινόμενο κ.α.
Βρέθηκε χαμένος "κρίκος" μεταξύ ανθρώπου και πιθήκου
Η νέα ανακάλυψη απολιθωμάτων, ηλικίας περίπου δύο εκατομμυρίων ετών, στο ασβεστολιθικό σπήλαιο Μαλάπα της Νότιας Αφρικής, κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ, έρχεται να ρίξει νέο φως στην εξελικτική "αλυσίδα" των προγόνων των ανθρώπων.
Τα απολιθώματα προέρχονται από μια κρίσιμη περίοδο, όταν οι πρόγονοί μας άρχισαν να περπατάνε όρθιοι, να αποκτούν μεγαλύτερο εγκέφαλο, να χρησιμοποιούν εργαλεία και να αναπτύσσουν την ικανότητα της ομιλίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις επιστημόνων, η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική και μπορεί ακόμα και να οδηγήσει στο να "ξαναγραφεί" η ανθρώπινη προϊστορία, συμπληρώνοντας κρίσιμα κενά που υπήρχαν ως τώρα στις επιστημονικές γνώσεις.
Τα απολιθώματα (ένας σχεδόν πλήρης σκελετός παιδιού και επίσης διάσπαρτα οστά ενηλίκων) προέρχονται από έναν άγνωστο μέχρι σήμερα τύπου ανθρωπίδη (ανθρωποειδούς), δηλαδή του εξελικτικού εκείνου κλάδου των πρωτευόντων (που περιλαμβάνουν και τους πιθήκους), ο οποίος οδήγησε στον σύγχρονο άνθρωπο. Το νέο είδος μπορεί να αποτελεί ένα ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στους πιθηκοειδείς ανθρωπίδες και στο πρώτο είδος εξελιγμένου ανθρώπου, τον homo habilis.
Σύμφωνα με τους "Τάιμς του Λονδίνου" και τη βρετανική "Τέλεγκραφ", η επιστημονική κοινότητα αναμένει με πολύ ενδιαφέρον τις λεπτομερείς ανακοινώσεις για την ανακάλυψη (αναμένονται εντός της εβδομάδος), η οποία έγινε από τον καθηγητή Λι Μπέργκερ του πανεπιστημίου Γουιτγουότερσραντ της Ν.Αφρικής. Ο πρόεδρος της χώρας Τζέικομπ Ζούμα ήδη επισκέφτηκε το πανεπιστήμιο για να δει τα απολιθώματα, ενώ μόνο λίγοι άλλοι επιστήμονες είχαν μέχρι τώρα την ευκαιρία να τα δουν.
Ο επιφανής ανθρωπολόγος Φίλιπ Τομπάιας, ένας από τους πρώτους ερευνητές που το 1964 ανακάλυψαν ότι ο homo habilis αποτελούσε ένα πρωτόγονο κρίκο στην αλυσίδα της ανθρώπινης εξέλιξης, χαρακτήρισε "συναρπαστική" την ανακάλυψη, αν μη τι άλλο, όπως είπε, επειδή είναι πολύ σπάνια η εύρεση ενός τόσο παλαιού σκελετού, καθώς συνήθως οι παλαιοανθρωπολόγοι πρέπει να αρκεστούν σε μερικά δόντια ή σε ένα κομμάτι κρανίου. Η ελλιπής αυτή εικόνα έχει δώσει τροφή στους φονταμενταλιστές εχθρούς της θεωρίας της εξέλιξης να αμφισβητήσουν ότι ο άνθρωπος είναι στενός συγγενής των πιθήκων.
Οι άνθρωποι και οι χιμπατζήδες διαχωρίστηκαν από ένα κοινό πρόγονο πριν από περίπου έξι εκατομμύρια χρόνια. Οι πρώτοι ανθρωπίδες που περπατούσαν όρθιοι, οι Αυστραλοπίθηκοι, εμφανίστηκαν στην Αφρική πριν από 3,9 εκατ. χρόνια, παρόλα αυτά συνέχισαν να περνάνε τον περισσότερο χρόνο τους πάνω στα δέντρα και κράτησαν για πολλά χρόνια τα πιθηκοειδή χαρακτηριστικά τους. Μόνο πριν από περίπου 2,5 εκατ. χρόνια, στη νότια και ανατολική Αφρική, οι homo habilis άρχισαν να αναπτύσσουν πιο εξελιγμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, που αργότερα αναπτύχθηκαν περαιτέρω στα επόμενα ανθρώπινα είδη, τον homo erectus και κυρίως στον homo sapiens, ο οποίος κατέκτησε τον πλανήτη.
Ο homo habilis, που είχε 50% μεγαλύτερο εγκέφαλο από τους πιθηκοειδείς προγόνους του, είναι το πρώτο είδος που θεωρείται ανθρώπινο (δηλαδή ανήκει στο γένος Homo), όμως μέχρι σήμερα ελάχιστα απολιθώματά του έχουν βρεθεί και αυτά είναι διάσπαρτα μέρη οστών μόνο από κρανίο, σαγόνι και άκρα και όχι από τη λεκάνη του ούτε από τα μέλη του σώματός του. Το πότε και γιατί οι πρόγονοί μας υιοθέτησαν την μόνιμα όρθια στάση και το βάδισμα στα δύο πόδια, παραμένει ζήτημα επιστημονικών διαφωνιών.
Η νέα ανακάλυψη -που πιθανότατα αποτελεί έναν χαμένο κρίκο ανάμεσα στον Αυστραλοπίθηκο και στον Homo habilis- έρχεται να επιβεβαιώσει τον χαρακτηρισμό της Αφρικής ως "λίκνου της ανθρωπότητας", καθώς συνεχώς νέα ευρήματα έρχονται στο φως από την "μαύρη ήπειρο". Το 1994, στην ίδια περιοχή της Νοτίου Αφρικής, που αποτελεί προστατευόμενη περιοχή από την Unesco, είχε ανακαλυφθεί ο επονομαζόμενος "Μικροπόδαρος", ένα σχεδόν πλήρες απολίθωμα Αυστραλοπίθηκου ηλικίας 3,3 εκατ. ετών.
Τα απολιθώματα προέρχονται από μια κρίσιμη περίοδο, όταν οι πρόγονοί μας άρχισαν να περπατάνε όρθιοι, να αποκτούν μεγαλύτερο εγκέφαλο, να χρησιμοποιούν εργαλεία και να αναπτύσσουν την ικανότητα της ομιλίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις επιστημόνων, η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική και μπορεί ακόμα και να οδηγήσει στο να "ξαναγραφεί" η ανθρώπινη προϊστορία, συμπληρώνοντας κρίσιμα κενά που υπήρχαν ως τώρα στις επιστημονικές γνώσεις.
Τα απολιθώματα (ένας σχεδόν πλήρης σκελετός παιδιού και επίσης διάσπαρτα οστά ενηλίκων) προέρχονται από έναν άγνωστο μέχρι σήμερα τύπου ανθρωπίδη (ανθρωποειδούς), δηλαδή του εξελικτικού εκείνου κλάδου των πρωτευόντων (που περιλαμβάνουν και τους πιθήκους), ο οποίος οδήγησε στον σύγχρονο άνθρωπο. Το νέο είδος μπορεί να αποτελεί ένα ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στους πιθηκοειδείς ανθρωπίδες και στο πρώτο είδος εξελιγμένου ανθρώπου, τον homo habilis.
Σύμφωνα με τους "Τάιμς του Λονδίνου" και τη βρετανική "Τέλεγκραφ", η επιστημονική κοινότητα αναμένει με πολύ ενδιαφέρον τις λεπτομερείς ανακοινώσεις για την ανακάλυψη (αναμένονται εντός της εβδομάδος), η οποία έγινε από τον καθηγητή Λι Μπέργκερ του πανεπιστημίου Γουιτγουότερσραντ της Ν.Αφρικής. Ο πρόεδρος της χώρας Τζέικομπ Ζούμα ήδη επισκέφτηκε το πανεπιστήμιο για να δει τα απολιθώματα, ενώ μόνο λίγοι άλλοι επιστήμονες είχαν μέχρι τώρα την ευκαιρία να τα δουν.
Ο επιφανής ανθρωπολόγος Φίλιπ Τομπάιας, ένας από τους πρώτους ερευνητές που το 1964 ανακάλυψαν ότι ο homo habilis αποτελούσε ένα πρωτόγονο κρίκο στην αλυσίδα της ανθρώπινης εξέλιξης, χαρακτήρισε "συναρπαστική" την ανακάλυψη, αν μη τι άλλο, όπως είπε, επειδή είναι πολύ σπάνια η εύρεση ενός τόσο παλαιού σκελετού, καθώς συνήθως οι παλαιοανθρωπολόγοι πρέπει να αρκεστούν σε μερικά δόντια ή σε ένα κομμάτι κρανίου. Η ελλιπής αυτή εικόνα έχει δώσει τροφή στους φονταμενταλιστές εχθρούς της θεωρίας της εξέλιξης να αμφισβητήσουν ότι ο άνθρωπος είναι στενός συγγενής των πιθήκων.
Οι άνθρωποι και οι χιμπατζήδες διαχωρίστηκαν από ένα κοινό πρόγονο πριν από περίπου έξι εκατομμύρια χρόνια. Οι πρώτοι ανθρωπίδες που περπατούσαν όρθιοι, οι Αυστραλοπίθηκοι, εμφανίστηκαν στην Αφρική πριν από 3,9 εκατ. χρόνια, παρόλα αυτά συνέχισαν να περνάνε τον περισσότερο χρόνο τους πάνω στα δέντρα και κράτησαν για πολλά χρόνια τα πιθηκοειδή χαρακτηριστικά τους. Μόνο πριν από περίπου 2,5 εκατ. χρόνια, στη νότια και ανατολική Αφρική, οι homo habilis άρχισαν να αναπτύσσουν πιο εξελιγμένα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, που αργότερα αναπτύχθηκαν περαιτέρω στα επόμενα ανθρώπινα είδη, τον homo erectus και κυρίως στον homo sapiens, ο οποίος κατέκτησε τον πλανήτη.
Ο homo habilis, που είχε 50% μεγαλύτερο εγκέφαλο από τους πιθηκοειδείς προγόνους του, είναι το πρώτο είδος που θεωρείται ανθρώπινο (δηλαδή ανήκει στο γένος Homo), όμως μέχρι σήμερα ελάχιστα απολιθώματά του έχουν βρεθεί και αυτά είναι διάσπαρτα μέρη οστών μόνο από κρανίο, σαγόνι και άκρα και όχι από τη λεκάνη του ούτε από τα μέλη του σώματός του. Το πότε και γιατί οι πρόγονοί μας υιοθέτησαν την μόνιμα όρθια στάση και το βάδισμα στα δύο πόδια, παραμένει ζήτημα επιστημονικών διαφωνιών.
Η νέα ανακάλυψη -που πιθανότατα αποτελεί έναν χαμένο κρίκο ανάμεσα στον Αυστραλοπίθηκο και στον Homo habilis- έρχεται να επιβεβαιώσει τον χαρακτηρισμό της Αφρικής ως "λίκνου της ανθρωπότητας", καθώς συνεχώς νέα ευρήματα έρχονται στο φως από την "μαύρη ήπειρο". Το 1994, στην ίδια περιοχή της Νοτίου Αφρικής, που αποτελεί προστατευόμενη περιοχή από την Unesco, είχε ανακαλυφθεί ο επονομαζόμενος "Μικροπόδαρος", ένα σχεδόν πλήρες απολίθωμα Αυστραλοπίθηκου ηλικίας 3,3 εκατ. ετών.
Subscribe to:
Posts (Atom)