Η γήρανση... προγραμματίζεται γενετικά

Βρετανοί και ολλανδοί επιστήμονες για πρώτη φορά, ανακάλυψαν ορισμένες γονιδιακές παραλλαγές που σχετίζονται με τη βιολογική γήρανση των ανθρώπων. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι γενετικά προγραμματισμένοι να γερνάνε με πιο γρήγορο ρυθμό από τους υπόλοιπους και εξηγεί γιατί μερικοί άνθρωποι δείχνουν μεγαλύτεροι από την ηλικία τους. Εξάλλου, η ανακάλυψη μπορεί να οδηγήσει μελλοντικά στη δημιουργία ενός γενετικού τεστ, σε νεαρή ηλικία, το οποίο θα δείχνει πόσο γρήγορα θα γεράσει ένας άνθρωπος στη διάρκεια της ζωής του.

Οι ερευνητές από τα βρετανικά πανεπιστήμια του Λέστερ υπό τον καθηγητή καρδιολογίας Νιλές Σαμανί και του King's College του Λονδίνου υπό τον καθηγητή Τιμ Σπέκτορ, καθώς και από το ολλανδικό πανεπιστήμιο του Γκρόνιγκεν, ανέλυσαν πάνω από 500.000 γενετικές παραλλαγές σε όλο το ανθρώπινο γονιδίωμα και εντόπισαν εκείνες που σχετίζονται με το "βιολογικό ρολόι" και βρίσκονται κοντά στο γονίδιο TERC, το οποίο εμπλέκεται στη διατήρηση του μήκους του τελομερούς, με την χρήση ενός ενζύμου (τελομεράση). Η έρευνά τους δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Nature Genetics", σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ, το BBC και τη βρετανική Independent.

Έναυσμα για την έρευνα αποτέλεσε το γεγονός ότι μερικοί άνθρωποι μετά τα 80 τους έχουν απολύτως φυσιολογικές αρτηρίες, ενώ άλλοι ήδη μετά τα 40 τους εμφανίζουν προβλήματα σε αυτές, παρόλο που δεν ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει κάποιος εγγενής βιολογικός λόγος γι' αυτή την φθορά.

Υπάρχουν δύο είδη γήρανσης: η χρονολογική/ηλικιακή (πόσα χρόνια ζωής έχουν περάσει από τη γέννηση) και η βιολογική, με βάση την οποία τα κύτταρα μερικών ανθρώπων μπορεί να είναι πιο γερασμένα ή πιο νεαρά σε σχέση με την πραγματική (χρονολογική) ηλικία τους. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι ορισμένες καρδιοπάθειες, καρκίνοι και άλλες ασθένειες συνδέονται στενότερα με τη βιολογική παρά με την χρονολογική ηλικία.

Οι ερευνητές μελέτησαν τις δομές που λέγονται τελομερή και αποτελούν μέρος των χρωμοσωμάτων (έχουν παρομοιαστεί με τις πλαστικές άκρες των κορδονιών των παπουτσιών). Οι άνθρωποι γεννιούνται με τελομερή ορισμένου μήκους, που μικραίνουν συνήθως, όσο τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται (διαχωρίζονται) και γερνάνε. Έτσι, το μήκος των τελομερών αποτελεί βασικό δείκτη βιολογικής γήρανσης.

Οι βρετανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μερικοί άνθρωποι, που έχουν μια συγκεκριμένη γενετική ποικιλία, έχουν μικρότερα τελομερή (πιθανώς επειδή το ένζυμο τελομεράση λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο στους ανθρώπους αυτούς), συνεπώς είναι βιολογικά πιο γέροι και το βιολογικό τους "ρολόι" κυλάει ταχύτερα, κάτι που πιθανώς τούς κάνει πιο ευάλωτους σε παθήσεις που σχετίζονται με την μεγάλη ηλικία.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Τιμ Σπέκτορ του Βασιλικού Κολλεγίου του Λονδίνου, η απώλεια του μήκους των τελομερών στα άτομα με μια συγκεκριμένη γονιδιακή παραλλαγή (που εμφανίζεται στο ένα τρίτο του πληθυσμού) αντιστοιχεί σε απώλεια περίπου τεσσάρων ετών βιολογικής γήρανσης πάνω από την πραγματική ηλικία (αν δηλαδή κάποιος είναι 60 ετών, βιολογικά είναι 64). Μια μικρότερη ομάδα ανθρώπων (περίπου το 7% του πληθυσμού) έχουν μια δεύτερη γενετική ποικιλία, που αντιστοιχεί σε βιολογική γήρανση περίπου οκτώ ετών (δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί είναι χρονολογικά 60 ετών, αλλά βιολογικά 68).

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τους ερευνητές, η γενετική αυτή προδιάθεση μπορεί να κάνει μερικούς "ευάλωτους" ανθρώπους να γερνάνε ακόμα πιο γρήγορα όταν εκτίθενται σε περιβάλλοντα που κάνουν κακό στα τελομερή, όπως σε χώρους καπνιζόντων ή όταν υποκύπτουν στην παχυσαρκία, την έλλειψη άσκησης κ.α., με συνέπεια τα συγκεκριμένα άτομα να καταλήγουν να είναι αρκετά χρόνια πιο γερασμένα από βιολογική σκοπιά (να δείχνουν έτσι δέκα ή και περισσότερα χρόνια πιο μεγάλοι από την ηλικία τους).